بزرگنمايي:

پیام فارس - شیراز- شورای فرهنگ عمومی استان فارس کلیات طرح کرسی بین‌المللی قرائت حافظ یا دولت قرآن را تصویب کرده است. بنابر این طرح جایگاه قرآن در میان شاعران و ادیبان بزرگ این شهر همچون حافظ بررسی خواهد شد و نیز شیراز می‌تواند به مامنی همیشگی برای شیفتگان قرآنی بدل شود.

اهمیت جایگاه قرآن در ادب پارسی بر هیچکس پوشیده نیست. شاعران و نویسندگان بزرگ طی قرون متمادی احاطه و دانش و آگاهی خود را از قرآن و مفاهیم آن به خوبی نشان داده‌اند.
حافظ ، همان‌گونه که از نامش پیداست، شاید در این میان معتبر‌ترین شاعری است که روح احاطه به قرآن در غزلیاتش دیده می‌شود.
آنگونه که از دیوان حافظ بر می‌آید، او در انواع دانش‌ها در زمانه خود سرآمد بوده است و جایگاه او در قرآن‌شناسی بسیار والاست تا آنجا که تاثیر قرآن مجید بر اسلوب هنری او باعث انقلاب در غزل می‌شود.
حافظ بنا بر آنچه محققان و پژوهشگران دریافته‌اند قرآن را به چارده روایت از بر داشته‌ است و این بدان معناست که او در هر سوره، کلمات و تعابیر هر آیه را که دارای قرائت های مختلف بوده، بر طبق روایت چهارده‌ گانه قاریان قرآن بازمی شناخته است.
از سوی دیگر، جایگاه قرآن هم به مثابه کتاب آسمانی و معجزه الهی و هم در علومی همچون بلاغت و فصاحت انکارناشدنی و اعجاب‌انگیز است.
شیراز، شهری که از دیرباز از بزرگ‌ ترین و مشهور‌ترین نماد قرآنی کشور، یعنی دروازه قرآن برخوردار بوده است، جایگاهی است که در آن، اوج هنر قرآنی در همه ارکانش دیده می‌شود. از معماری بناها و مساجد گرفته تا حضور شاعرانی همچون حافظ و سعدی که از قله‌های ادب پارسی اند و حضور عارفانی همچون باباکوهی و ابن خفیف و عالمانی همچون ملاصدرا احساس می‌شود.
تلاقی این همه هنر و معرفت در شیراز، دست‌اندر کاران عرصه فرهنگی را بر آن داشته است تا طرحی قرآنی و هنری را در شیراز اجرا کنند. طرحی موسوم به دولت قرآن که چندی پیش در آخرین جلسه شورای فرهنگ عمومی فارس مطرح شد و کلیات آن نیز رای آورد.
در این طرح که توسط بنیاد فارس شناسی و با همکاری نهاد ولی فقیه در استان فارس تدوین شده است، بر اساس جایگاه قرآنی حافظ و نیز نقش قرآن در زندگی فرهنگی و اجتماعی، ظرفیت آن را دارد که میزبان کرسی بین‌المللی قرائت قرآن باشد.
این کرسی با نام حافظ ، مشهور‌ترین قاری قرآنی با چهره ادبی در جهان اسلام، نامگذاری شده است.
** طرح اثربخش بین‌المللی به مراسمی تشریفاتی بدل نشود
نماینده ولی فقیه در استان فارس و امام جمعه شیراز پیش از این در شهریورماه 97 طی سخنانی که در مسجد فاطمه زهرا (س) شیراز عنوان کرد بر اهمیت پررنگ کردن جایگاه و صبغه قرآنی حافظ تاکید کرد و خواستار راه‌اندازی کرسی بین‌المللی قرآن کریم با نام خواجه حافظ شیرازی شد.
آیت‌الله لطف الله دژکام درباره تصویب کلیات طرح دولت قرآن در شورای فرهنگ عمومی استان به ایرنا گفت: اجرای این طرح با ملاحظاتی همراه است از این رو که طنین این کار در عرصه جهانی باید از نظر علمی و فرهنگی در تراز فعالیت بین المللی باشد.
امام جمعه شیراز اضافه کرد: این دیدگاه در نگاه اعضای شورای فرهنگ عمومی فارس نیز منعکس بود و طبیعتا لطافت و ملاحظات دقیقی نیاز دارد تا آن‌گونه اجرا شود که درخور شان حافظ و قرآن کریم باشد.
نماینده ولی فقیه در استان فارس ضمن برشمردن اهمیت کار کارشناسانه به عنوان پیش‌ نیاز اجرای طرح‌های کلان افزود: برای اجرای طرح اثربخش بین‌المللی بدون‌ آنکه به مراسمی نمادین و تشریفاتی بدل شود باید برنامه ‌ریزی‌ها، اهداف و مقررات بالادستی فرهنگی مدنظر قرار گیرد و طرح‌هایی به تصویب رسد که از عقبه کارشناسی مطلوبی برخوردار باشد.
وی با تاکید بر اینکه باید ظرفیت بین المللی خواجه حافظ شیرازی را در عرصه‌های مختلف عرفانی، ادبی و قرآنی با زبان فرهنگی تبیین کرد، ادامه داد: شکوفایی هرچه بیشتر ظرفیت‌های فرهنگی و قرآنی در سومین حرم اهل بیت (ع) در گرو عمل به این مهم است.
** حافظ بهترین گزینه برای گسترش علوم قرآنی است
رئیس بنیاد فارس شناسی و عضو هیات علمی دانشگاه شیراز که مسئولیت نگارش طرح اولیه کرسی بین‌المللی تلاوت قرآن حافظ را بر عهده داشته است گفت: پیرو ملاقاتی با امام جمعه شیراز مبحث شناساندن بهتر شخصیت‌های بین المللی فارس مطرح شد.
منصور طبیعی افزود: در همین زمینه بحث معرفی حافظ باعنوان شناسه ای بین‌المللی در عرصه هنری و ادبی مطرح شد؛ همان‌گونه که خودِ حافظ تلاش کرده هنر را در خدمت قرآن قرار دهد و به همین میزانی که در خدمت قرآن بوده، مانا شده است.
وی با بیان اینکه براساس این دیدگاه، کارگروهی در دفتر نماینده ولی فقیه در فارس ایجاد شد گفت: جلسات متعدد برای نگارش طرحی با عنوان دولت قرآن برگزار شد.
رئیس بنیاد فارس‌شناسی گفت: در این طرح هدف اصلی تبیین جایگاه شیراز به عنوان سومین حرم اهل بیت (ع) و بهره گیری از حافظ با عنوان اسطوره‌ای بین المللی برای بسط معارف عمیق قرآنی و دینی در نظر گرفته شد و همچنین سعی کردیم افزون بر حافظ دیگر چهره‌های بین‌المللی فرهنگی و هنری شیراز را نیز لحاظ کنیم.
طبیعی به ایرنا گفت: حافظ را بهترین گزینه برای گسترش علوم قرآنی می دانیم و نشان دادن عظمت و نفوذ کلام آسمانی در افکار و باور شاعران ایرانی به ویژه حافظ شیرازی، توجه به مقام حافظ به عنوان بهترین جایگاه برای برگزاری کرسی های بین‌المللی تلاوت قرآن، نشان دادن تأثیر قرآن و سنت های دینی در اشعار حافظ و نیز شناخت، شناسایی و معرفی شاعران فارس از بعد از اسلام تاکنون از دیگر اهداف این طرح است.
وی برگزاری این رویداد را در گروه فعالیت چهار کمیته علمی پژوهشی یا ادبی قرآنی، هنرهای قرآنی، تبلیغات و اجرایی دانست.
طبیعی هدف کمیته علمی پژوهشی را تشویق اندیشمندان و مفسران قرآنی برای مطالعه عمیق شاعران فارس به ویژه حافظ و سعدی و بیان میزان چگونگی تاثیرپذیری آن ها از قرآن و شیوه‌های هنری و الگوهای مورد استفاده آن‌ها عنوان کرد و گفت: بر این اساس، ضمن تلاش برای ثبت زندگی قرآنی بر پایه فهم شاعران به عنوان الگوی هنری رایج در قرون متمادی، الگوسازی خوبی صورت خواهد گرفت.
البته رئیس بنیاد فارس ‌شناسی تاکید کرد که این سخن هرگز منافی تلاش‌های علمی صورت گرفته در این زمینه نیست اما غالبا باور بر این است که عموم تحقیقات انجام شده درباره شاعران، به ویژه حافظ توسط ادیبان و بیشتر معطوف به کاوش های ادبی است حال آنکه حافظ با عنوان حافظ و قاری قرآن تاثیرپذیری عمیقی از این معجزه الهی داشته است و به همین دلیل استخراج و درک این تاثیرات و ورود به لایه های درونی اشعار او نیازمند آگاهی و آشنایی عمیق با قرآن است.
وی با بیان اینکه اوج تأثیرپذیری از قرآن را می‌توان در اشعار حافظ بیش از دیگران شاعران دید، افزود: بناست این طرح در وهله اول با حافظ آغاز شود و در ادامه به دیگر شاعران و هنرمندان نیز با همین رویکرد پرداخته شود.
طبیعی گفت:مهم ترین وظیفه کمیته هنرهای قرآنی علاوه بر شناسایی، سازماندهی و هماهنگی لازم برای توسعه هنرهای قرآنی در شیراز و فارس، اجرای برنامه‌های خلاقانه و زیبای هنری به ویژه در مناطق گردشگری نظیر آرامگاه حافظ و سعدی است.
رئیس بنیاد فارس‌شناسی با بیان اینکه شناسایی هنرمندان فعال در شاخه های مختلف هنرهای قرآنی از دیگر اهداف این کارگروه است گفت: برگزاری برنامه‌های تجلیل و بزرگداشت، برنامه ‌ریزی کرسی های تلاوت قرآن با استفاده از قاریان برجسته در مساجد، حافظیه و دیگر اماکن عمومی به نحوی که عامل جذب افراد به این هنر اصیل باشد و راه‌اندازی نمایشگاه قرآن با تاکید بر هنرهای قرآنی از دیگر فعالیت‌های این کارگروه تعریف شده است.
**ساخت نمادهای قرآنی پیگیری شود
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز با اشاره به اینکه دروازه قرآن مهمترین نماد ورود به شهری است که علاوه بر مدفن امام‌زادگان جلیل‌القدر از فرهنگ قرآنی خبر می‌دهد، گفت: دستگاه‌های متولی طی 40 سال جمهوری اسلامی، هیچ نماد قرآنی دیگری به شهر نیفزوده‌اند و این مساله از منظر برنامه ریزی و ساماندهی تبلیغات باید به صورتی زیبا، خلاق و ماندگار پیگیری شود.
طبیعی پیشنهاد داد: آماده ‌سازی فضای حافظیه برای برگزاری برنامه های مختلف قرآنی، اختصاص محلی برای قرآن‌نگاران، ساخت نماد قرآنی در حافظیه به گونه ای که در سایه دیگر نشانه‌ها قرار نگیرد و تاکید بر ساخت نماد‌های ماندگار قرآنی توسط شورای شهر و شهرداری می‌تواند غبار مظلومیت را از چهره فعالیت های قرآنی بزداید.
** طرح دولت قرآن تحت الشعاع روز حافظ قرار نگیرد
رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شیراز نیز در گفت و گو با ایرنا اجرای طرح بین‌المللی دولت قرآن را طرحی مطلوب و در عین حال خطیر برشمرد.
حجت الاسلام دکتر قاسم کاکایی برگزاری این طرح را در یادروز حافظ مناسب ندانست و بیان کرد: با آنکه جای چنین طرحی در تقویم فرهنگی شیراز خالی است، با توجه به برگزاری بیش از دو دهه یادروز حافظ در 20 مهرماه با سبک و سیاقی ویژه، بیم آن می‌رود که این طرح تحت الشعاع مراسم همیشگی یادروز حافظ قرار گیرد.
وی افزود: بررسی و شناخت شخصیت عرفانی حافظ در سایه مفاهیم قرآنی در یادروز این شاعر آنچنان که شایسته است، نمود نمی‌یابد.
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز حافظ را برخوردار از شخصیتی چند وجهی و چند بعدی دانست که در حوزه قرآنی برجسته است.
کاکایی با اشاره به این بیت حافظ در مثنوی آهوی وحشی که می‌گوید "چو من ماهی کلک آرم به تحریر/ تو از نون و قلم می‌پرس تفسیر" عنوان کرد: حافظ در حوزه تفسیر معنوی قرآن نیز چهره‌ای شایان توجه است و چنانچه جایگاه او به صرف تلاوت و قرائت قرآن محدود شود، بخشی مهم از شخصیت عرفانی او نادیده گرفته خواهد شد.
وی در شرح این نکته به بیت دیگری از حافظ استناد کرد که می‌گوید " عشقت رسد به فریاد گر خود بسان حافظ/ قرآن ز بر بخوانی با چارده روایت" و افزود: باتوجه به جایگاه بس رفیع عشق نزد حافظ، اگر توجه حافظ به قرآن را تنها به حوزه تلاوت و قرائت محدود کنیم، چهره حافظ مشوه می‌شود؛ از سوی دیگر با مطرح کردن بعد عرفانی شخصیت حافظ شاهد موضع‌گیری‌هایی خواهیم بود.
استاد بخش الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شیراز به جنبه‌های هنری بسیار قرآن نیز اشاره کرد و از هنر‌‌هایی همچون خطاطی و موسیقی نام برد که می‌توان هنر موسیقایی قرآن را که در حافظ هم جلوه گر است، در زمره آن به شمار آورد.
کاکایی با اشاره به تفسیر‌های معنوی حافظ از بزرگانی همچون علامه طباطبایی، آیت‌الله شیخ علی سعادت‌ پرور و آیت الله شیخ حسنعلی نجابت، این افراد را همدل حافظ خواند و گفت: آن‌ها می‌دانند که حافظ از کدام ناحیه سخن می گوید؛ برهمین اساس اگر با درایت در این طرح ورود کنیم، حتی می‌توان در یادروز حافظ مباحثی را مطرح کرد که با سبک و سیاق سنتی این روز هم‌سو باشد.
وی در ادامه با اشاره به جایگاه مولانا و محیط فرهنگی حاکم بر آرامگاه او در کشور ترکیه، گفت: مولانا برای ترکیه از چاه نفت باارزش‌تر است، این مساله را می‌توان در رعایت ادب در ورود به این آرامگاه این شاعر و نیز نقش کردن اشعار مولانا بر در و دیوار مشاهده کرد؛ درحالی که برای ایجاد این فضای معنوی در آرامگاه حافظ کمتر برنامه‌ریزی شده است.
** ایجاد جریان معنوی در مقبره حافظ ضروری است
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز تمرکز بر ایجاد جریان معنوی در مقبره حافظ با بهره‌گیری از هنرهای تفسیری، خطاطی و موسیقی، خوشنویسی و نگارگری را ابزاری برای جامع‌شدن این طرح خواند.
کاکایی ابراز امیدواری کرد که برنامه‌ریزی و اجرای طرح دولت قرآن به صورتی بنیادین و عمیق صورت گیرد و جایگاهی مناسب برای حافظ ‌دوستان و حافظ ‌پژوهان فراهم آورد.
** نیاز جامعه به قرآن
همچنین عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه انقلاب ما انقلاب فرهنگی بود و قانون اساسی و اصول کشور بر مبنای قرآن است، نیاز امروز جامعه به حضور قرآن در همه ابعاد زندگی را ضروری خواند.
اصغر مسعودی بیان کرد: این طرح با وجود برخورداری از دیدگاه بسیار جالب توجه، چند اشکال اساسی دارد؛ اول اینکه جایگاه اجرایی طرح مشخص نشده است؛ بدین معنا اگر عنوان کرسی بین المللی تلاوت را برای اجرای آن برگزینیم نیاز به زیربناها و فراهم آوردن امکاناتی است که باید توسط یک متولی امر فراهم شود.
وی افزود: اگر سخن از علوم قرآنی نیز به میان آوریم، باید گفت حافظ با اینکه اشعاری پر از معارف قرآن دارد، درباره علوم قرآنی کمتر حرفی برای گفتن دارد؛ چراکه علوم قرآنی مربوط به مباحث بیرونی قرآن است و درزمره مباحث درونی این کتاب آسمانی نیست.
نماینده مردم نی‌ ریز و استهبان در مجلس شورای اسلامی ابراز داشت: این طرح می‌تواند مقدمه‌ای باشد برای تعریف برنامه‌ای قرآنی که با مشخص شدن جایگاه آن و پشتوانه اجرایی‌اش قابل برگزاری باشد.
** طرح دولت قرآن باعث تقریب مذاهب شود
رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر شیراز نیز در این باره عنوان کرد: اجرای طرح‌هایی بر مبنای قرآن که با تقویت وحدت اسلامی در جهان اسلام و جوامع مسلمان و نیز کشور‌های غیراسلامی و تقریب مذاهب همراه باشد موضوعی است که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است.
احمد تنوری ادامه داد: از همین رو برای اجرای طرح دولت قرآن باید به گونه‌ای عمل کرد که همه موارد و ملاحظات برای اعتبار بخشی به همه مذاهب و وحدت جوامع اسلامی دیده شود.
وی عنوان کرد: در حوزه اعتبارات نیز در ابتدا باید سهم همه دستگاه‌ها و مدت زمان تامین آن مشخص شود تا کاری در خور اعتبار و آبروی نظام اسلامی صورت گیرد و با جایگاه شیراز در کشور و جهان اسلام متناسب باشد.
تنوری در مصاحبه با ایرنا با بیان اینکه عزم همه مسئولان شهر و استان و علاقه مندان به فرهنگ و هویت اسلامی این است که جایگاه شیراز به عنوان دارالعلم جهان اسلام معرفی شود، گفت: کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر شیراز در حد وظایف و ماموریت های محوله خود به این موضوع می پردازد؛ هرچند امکان کمک شورا به این طرح محدود است.
7375/ 2027