بزرگنمايي:

پیام فارس - شهرکرد- جامعه از افراد گوناگون با خواسته ها و نیازهای متنوع شکل گرفته است که برای به نتیجه رساندن این نیازها و همچنین اعلام این خواسته ها به حاکمان،نیازمند واسطه هایی هستیم که این واسطه ها را می توان در قالب حزب تعریف کرد.

انتخابات از عرصه هایی است که در چارچوب حقوق مردم طبقه بندی می شود و افراد جامعه با انتخاب حاکمان می توانند در سرنوشت خود ایفای نقش کنند که وجود حزب می تواند در این زمینه راهنمای مردم باشد.
در این مورد، احزاب و تشکل ها از یک طرف نقش راهنما برای مردم دارند و از طرف دیگر حق نظارت مردم بر حاکمان را محقق می سازند و افراد جامعه می توانند از رهگذر حزب، پاسخگویی حاکمان را خواستار شوند.
احزاب ضمن رونق بخشی به انتخابات، کار ویژه دیگری از جمله جهت دهی انتخابات به سمت انتخاب فرد مورد حمایت خود و تحقق مشارکت آگاهانه و حداکثری مردم در پای صندوق های رای را ایفا می کنند.
اما اینکه احزاب کشور تا چه میزان توانسته اند در این زمینه موفق عمل کنند نیازمند آسیب شناسی و کارشناسی است.
برای پاسخ به این پرسش، میزگردی در دفتر ایرنای مرکز شهرکرد با حضور کارشناسان و نمایندگانی از احزاب سیاسی اعتدال و توسعه، حزب اعتماد ملی و اتحاد ملت ایران برگزار شد.
نمایند گان این احزاب سیاسی در چهارمحال و بختیاری معتقدند: احزاب نماینده سلایق مختلف و پاسخگوی مطالبات سیاسی مردم هستند، دولت ها باید فضای لازم را برای فعالیت حزبی فراهم کنند، اصلاح درونی در احزاب ضروری است، تعدد احزاب بیانگر این است که کارکردهای حقیقی خود را نتوانسته اند بروز دهند و حزب را عاملی برای پیشرفت نظام دموکراتیک می دانند.
نمایندگان این تشکل های سیاسی عنوان کردند: زیرساخت ها برای توسعه فعالیت های حزبی فراهم نیست، مردم خاطره تلخی از حزب گرایی در کشور دارند و تمایلی برای قرار گرفتن در لیست احزاب ندارند، حزب به معنای واقعی در کشور شکل نگرفته، قومیت ها مانع از شکل گیری سیستم حزبی نظام مند است، جایگاه احزاب در قانون تعریف نشده، نظام حزبی و نظام انتخاباتی در قانون اساسی تعریف نشده و فهم جامعه از دموکراسی ناقص است.
** نمایندگی سلایق و پاسخگویی به مردم، کارکردهای اصلی احزاب در انتخابات
دبیر حزب اعتدال و توسعه چهارمحال و بختیاری با تاکید بر نقش کلیدی احزاب و تشکل های سیاسی در تحقق مشارکت حداکثری مردم در انتخابات اظهار کرد: در جامعه سلایق و دیدگاه های مختلفی وجود دارد که پیگیری این دیدگاه ها بویژه در عرصه انتخابات را احزاب نمایندگی می کنند.
سید نعیم امامی ادامه داد: به عبارتی می توان گفت از آنجا که نمی توان به خواست و دیدگاه تک تک افراد بصورت فردی پاسخ داد،احزاب می توانند با نمایندگی تفکر هر قشری از جامعه برای تحقق این دیدگاه ها تلاش کنند و از این رو در عرصه انتخابات زمانی که مردم بدانند احزاب پیگیر خواسته های آنها هستند تمایل بیشتری برای شرکت در انتخابات پیدا می کنند.
وی، پاسخگویی احزاب درباره عملکرد فرد مورد حمایت خود را از دیگر ویژگی های احزاب دانست و عنوان کرد: پاسخگویی احزاب در برابر مردم نیز دلیل دیگری بر تحقق مشارکت حداکثری مردم در انتخابات است.
دبیر حزب اعتدال و توسعه چهارمحال و بختیاری گفت: البته با توجه به اینکه زیرساخت های لازم برای توسعه فعالیت های حزبی در کشور فراهم نشده است، نمی توان گفت این رسالت از سوی احزاب کشور تاکنون به طور کامل محقق شده است، اما با این وجود احزاب همچنان اهمیت و جایگاه خود را دارند و باید در تقویت این نهادها گام های بیشتری برداشته شود.
امامی با تاکید بر این موضوع که مردم ایران حافظه تاریخی تلخی از تحزب دارند، با توجه به برخوردهای شدیدی که در تاریخ سیاسی کشور بویژه در سالهای قبل از پیروزی انقلاب اسلامی با احزاب انجام گرفته، افراد تمایل ندارند برچسب حزب خاصی به آنها زده شود و همین امر سبب دور شدن مردم از حزب گرایی در کشور شده است.
وی بیان کرد: رفع این معضل می طلبد تا هم دولت ها فضای لازم را برای فعالیت های حزبی فراهم کنند و از برخوردهای سلبی بپرهیزند و هم خود احزاب با تلاش لازم و انجام اصلاحات درونی، نمونه های موفقی از فعالیت های جمعی و حزبی را به مردم ارائه دهند.
** حزب به معنای واقعی و کامل آن در ایران شکل نگرفته است
عضو شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان چهارمحال و بختیاری نیز در این میزگرد خبری با بیان اینکه احزاب نقش مهمی در عرصه انتخابات دارند، گفت:در ایران حزب به معنای واقعی و کامل آن شکل نگرفته و نمی توان انتظار داشت تشکل هایی که هم اکنون با عنوان حزب در عرصه سیاسی کشور فعالیت می کنند، بتوانند کارکردهای حزبی احزاب کشورهای توسعه یافته را ایفا کنند.
تیمور نظری فرد با طرح این سئوال که احزاب در ایران در برهه های مختلف تا چه میزان در عرصه سیاسی کشور اثرگذار بوده اند؟ گفت: واقعیت این است که به جز مقطعی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و آن هم بطور نسبی، معدود دولت هایی بوده اند که خود را پایبند به تقویت نهادهای مدنی بعنوان یک رکن از ارکان قدرت دانسته اند و به مردم بعنوان سرمایه های اجتماعی کشور نقش داده اند.
وی بیان کرد: هرچند به لحاظ کمی در حدود 300 حزب سازمان یافته رسمی در کشور وجود دارد اما این تعدد احزاب خود بیانگر این است که احزاب نتوانسته اند کارکردهای حقیقی خود را انجام دهند.
** نبود جایگاه برای فعالیت های حزبی
این فعال سیاسی با بیان اینکه زمینه فعالیت های حزبی در کشور وجود ندارد افزود: همین عامل سبب شده تا نمایندگان مجلس و روسای جمهوری به محض اینکه صاحب منصب می شوند به صراحت اعلام می کنند که به حزب و جناح خاصی تعلق ندارند، چرا که در سیستم سیاسی کشور تعلق به یک حزب برای افراد هزینه آفرین است.
نظری فرد گفت : برهمین اساس کسانی که می توانند مولود عملکرد حزبی باشند و آن را تقویت کنند با مستقل نشان دادن خود در مسیر تکامل فعالیت های حزبی کشور مانع تراشی می کنند.
** قومیت های متعدد و سیستم حزبی
رئیس ستاد انتخاباتی حسن روحانی در چهارمحال و بختیاری نیز در این میزگرد خبری اظهار کرد: انتظار می رود احزاب ایران بسیار موثرتر در عرصه انتخابات حاضر شوند و بتوانند در مسائل سیاسی کشور نقش کلیدی ایفا کنند.
سید رحمت الله حسینی دهکردی، دیرزیستی نهادهای مدنی و وجود قومیت های متعدد را از موانع فعالیت های حزبی در کشور دانست و گفت: وجود قومیت ها و اقوام مختلف در کشور در کنار سایر عوامل، حرکت به سوی فعالیت های مدنی و جمعی را تضعیف کرده است.
وی بحران مشروعیت را سبب تعدد احزاب و تشکل های سیاسی شکل گرفته در کشور دانست و افزود: با اینکه 2 جریان سیاسی در کشور وجود دارد اما به سبب بحران مشروعیت دائم در حال شاخه شاخه شدن هستند که این مساله از آفت های اصلی تحزب در کشور است.
حسینی دهکردی با بیان اینکه دموکراسی به شکل امروزی و تشکیل نهادهای مدنی در ایران پدیده جدیدی است افزود:نباید ناامید بود بلکه باید به تمرین دموکراسی ادامه داد چراکه تحقق دموکراسی یک روند طولانی مدت است.
** جایگاه احزاب در قانون اساسی
دبیرحزب اعتماد ملی چهارمحال و بختیاری به جایگاه تعریف شده احزاب در قانون اساسی کشور اشاره کرد و گفت: موانع و محدودیت های موجود سبب شده تا جایگاه احزاب در کشور نهادینه نشود.
حسن کریمیان ادامه داد: این واقعیت سبب شده تا احزاب قدرتمندی در کشور شکل نگیرد تا با یک برنامه مشخص نامزد مورد حمایت خود را معرفی کنند و چنانچه این فرد به قدرت رسید در برابر عملکرد وی به مردم پاسخگو باشند.
وی تاثیر افراد صاحب نفوذ بر افکار (کاریزما) در عرصه سیاسی را از دیگر عوامل تضعیف نقش احزاب در کشور دانست و افزود: در جامعه ما نقش یک فرد کاریزما در جهت دهی به افکار مردم می تواند بسیار بیشتر از احزاب و تشکل های سیاسی باشد.
کریمیان اضافه کرد: با توجه به همه موانعی که وجود دارد برخی از احزاب کشور می توانند نقش تعیین کننده ای ایفا کنند.
دبیر حزب اعتماد ملی چهار محال و بختیاری بیان کرد: امید است وضعیت به شکلی پیش برود تا ضمن اینکه حاکمیت پذیرای احزاب قوی باشد بلکه مردم هم به باور جایگاه و نقش مهم احزاب در توسعه سیاسی کشور برسند.
** حکمرانی حزبی در ایران تعریف نشده است
عضو حزب اتحاد ملت ایران اسلامی نیز با اشاره به موانع ساختاری تقویت احزاب در ایران اظهار کرد: باید بین حزب و حکمرانی حزبی تفاوت قائل شد که بر اساس این تفکیک باید گفت هرچند در ایران حزب وجود دارد اما حکمرانی حزبی شکل نگرفته است.
مجتبی شهریاری به چرایی این موضوع پرداخت و گفت: در اسناد بالادستی کشور به این موضوع که باید کشور از مجرای احزاب سیاسی اداره شود، پرداخته نشده از همین رو با وجود 300 حزب رسمی در کشور همچنان حکمرانی حزبی وجود ندارد.
وی ادامه داد: همچنین در قانون انتخابات کشور بین نظام حزبی و نظام انتخاباتی ارتباطی برقرار نشده است.
شهریاری با بیان اینکه اداره کشور نیاز به سازمان بزرگی دارد اظهار کرد: این در حالی است که در ساختار اداره کشور سیستمی طراحی نشده که بر اساس آن بتوان از ظرفیت احزاب بهره گرفت.
عضو حزب اتحاد ملت ایران اسلامی بیان کرد: در عین حال که احزاب همانند هر نهاد مدرنی که وارد یک جامعه می شود در ابتدا به صورت شکلی ظهور کردند اما باید گفت جامعه ایران در حال گذار به سمت دموکراسی و در مسیر حزب گرایی قرار دارد که باید برای سرعت بخشی به این حرکت، ساختارهای موجود را اصلاح کرد.
** نیازمند اصلاح و بازنگری در فرهنگ سیاسی شکل گرفته در کشور هستیم
یک دانش آموخته دکترای علوم سیاسی نیز در این میزگرد خبری، فرهنگ سیاسی شکل گرفته در جامعه ایران را مانعی بر سر تقویت احزاب قدرتمند دانست و گفت: در فرهنگ و ادبیات جامعه ایرانی نگاه خوشبینانه ای نسبت به قدرت و قدرت طلبی وجود ندارد و از آن با عنوان امری مذموم یاد می شود.
فرزاد نعمتی بیان کرد: این در حالی است که در جوامع مدرن نسبت به قدرت نگاه مثبتی وجود دارد و اساسا دموکراسی در این کشور بر اساس دست یابی به قدرت مشروع شکل می گیرد.
وی ادامه داد: نگاه مثبت به حزب سبب می شود حزب به عنوان ارگانی شناخته شود که در پی کسب مشروع قدرت و تحقق دموکراسی است.
** فهم ما از دموکراسی ناقص است
این کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه در دنیای مدرن نگاه به دموکراسی، کثرت گرایانه است اظهار کرد: فهم ما از دموکراسی در کشور، وحدت گرایانه است به این شکل که به طور مثال در عرصه انتخابات همه نامزدها بر یک راه حل برای رفع مشکلات کشور تاکید دارند در صورتی که در جوامع مدرن برای یک مشکل خاص راه حل های متعددی ارائه می شود.
نعمتی افزود: تا زمانی که چنین دیدگاه هایی در کشور غالب باشد نمی توان انتظار نقش تعیین کنندگی بالای احزاب در مناسبات و رویدادهای سیاسی کشور را داشته باشیم.
نتیجه گیری از میزگرد: حزب عاملی برای پیشرفت و ترقی نظام های دموکراتیک است و نبود احزاب قوی و فعال روند توسعه سیاسی نظام ها را به تاخیر می اندازد.
با این وجود احزاب، در طول تاریخ سیاسی کشور از ابتدای شکل گیری تاکنون دوران پرفراز و نشیبی را سپری کرده اند که با پیروزی انقلاب اسلامی و شکل گیری نظام جمهوری اسلامی به عنوان یک نظام مردم سالار دینی که با رای و انتخاب مردم روی کار آمده اهمیت حزب و تشکل های سیاسی، اجتماعی بیش از پیش نمایان شده اما در این سالها نگاه های متفاوتی به فعالیت های حزبی را شاهد بودیم به نحوی که در مقطعی در ابتدای پیروزی انقلاب ضمن فراهم شدن فضای لازم برای فعالیت احزاب قوی و فعال، در مقاطع دیگر فعالیت های حزبی بسیار کمرنگ بوده است.
با وجود کاستی های موجود، کارشناسان همچنان اعتقاد دارند که احزاب نقش خود را در عرصه انتخابات اگرچه بطور نسبی ایفا می کنند اما رفته رفته با توسعه فرهنگ سیاسی کشور جایگاه احزاب بیش از پیش در جامعه نهادینه می شود.
تنظیم از: خاطره حسین زاده ** انتشار : جهانبخش صفری
7363/6021