بزرگنمايي:

فارس آنلاین - شیراز - حوضه آبریز تالاب و دریاچه بختگان در استان فارس از جمله مهمترین مناطق این استان است که از خشکسالی مداوم 10 ساله آسیب دیده و کشاورزی ، اشتغال ، تامین آب شرب و بسیاری از دیگر مولفه های اقتصادی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار داده است.
به گزارش ایرنا ، آمارها حاکی از کاهش شدید روند بارش ها در سالهای گذشته و ایجاد شرایط نامطلوب منابع آب در استان فارس بخصوص در حوضه بختگان دارد.
حوضه آبریز دریاچه طشک - بختگان و مهارلو با مساحت 31 هزار و 452 کیلومتر مربع دچار کاهش بیش از 90 درصدی میزان بارش نسبت به میانگین بارش دوره خشکسالی و همچنین میانگین بلند مدت دوره ی آماری، در سال آبی جاری شده است.
رودخانه های کُر و سیوند از مهمترین ورودی های این حوضه وسیع آبریز بشمار می آیند که سدهای مخزنی درودزن و ملاصدرا با گنجایش به ترتیب 993 و 440 میلیون متر مکعب بر روی رودخانه کُر و سد مخزنی سیوند با ظرفیت 225 میلیون متر مکعب بر روی رودخانه سیوند احداث گردیده و به بهره برداری رسیده است.
وقوع خشکسالی های مستمر از سال 1386 تاکنون، تغییر اقلیم، تغییر الگوی بارش ها و برداشت بی رویه آب، از جمله دلایل عمده کاهش جریانات ورودی به این سدها بوده است. به طوری که سد سیوند علیرغم آبگیری اولیه در سال نخست بهره برداری، به دلیل کاهش شدید بارندگی تاکنون آبی در مخزن آن ذخیره نشده و مخزن سد خشک می باشد.
در میان سدهای احداث شده، سد درودزن بدلیل تأمین بخشی از آب شرب شیراز، مرودشت و تامین آب شرب روستاهای در مسیر آبرسانی به شیراز، تامین آب مورد نیاز صنایع منطقه، از اهمیت به سزایی برخوردار است. لیکن با توجه به کاهش شدید ورودی سد به علت کم بارشی شدید در حوضه آن، اکنون بیش از 10 میلیون متر مکعب از حجم پایداری سد برای شرب برداشت شده است.
با توجه به استمرار روند خشکسالی ها و ادامه ی روند کاهشی حجم ورودی به سدها، چاره ای جز اتخاد سیاست های مدیریت بهینه مصرف و کاهش مصارف آب به خصوص در بخش کشاورزی وجود ندارد. در همین راستا از عوامل بسیار مخرب منابع آب در این حوزه، چاه های غیرمجاز را می توان نام برد که علیرغم انسداد تعداد چهار هزارحلقه چاه غیر مجاز طی سال های 93 تا 96 هنوز 10 هزار حلقه چاه غیر مجاز هم وجود دارد که در جهت پر کردن این چاه ها، می طلبد دستگاه های قضایی، انتظامی و سایر دستگاه های مرتبط، کماکان همکاری های لازم را معمول کنند.
تهدیدات زیست محیطی در کنار مسایل و چالش های مختلفی که در زمینه تامین آب شرب و کشاورزی بروز کرده است از جمله مهمترین تهدیداتی است که با تداوم خشکسالی در حوضه بختگان به چشم می آید.
هر سال سطح وسیعی از این دریاچه در فصول گرم به شوره زار و نمک زار تبدیل می شود و توفان های نمک به راه می افتد ، سطح وسیعی از شهرها استهبان ، آباده طشک ، نی ریز ، رونیز و روستاهای حاشیه شهرستان های شرقی فارس زیر چتری از ریز گردهای بختگان و طشک قرار می گیرند و مهاجرت تنها چاره برای ساکنان روستاهایی است که در حاشیه این مناطق زندگی می کنند.
چانه زنی های مسئولان محیط زیست و فعالان مردمی برای گرفتن حقابه بختگان بالا گرفته اما آبی در بالا دست این دریاچه خشک شده وجود ندارد که بخواهد رها سازی شود، اکنون که در فصل بارندگی و در فصل پر آبی حوضه آبریز هستیم 10 میلیون متر مکعب هم بیشتر از حد مجاز از ذخیره سد درود زن برداشته شده است،چگونه می توان امید داشت که حقابه ای برای بختگان در سال جاری رها سازی شود.
مسئولان سازمان های آب و فاضلاب ، محیط زیست، کشاورزی و مدیران مسئول در کارگروه ها و کمیته های کارشناسی در استانداری فارس، استاندار و مدیریت ارشد این استان و تصمیم گیران در حوزه استانداری هم هر چند بارها بر احیای مناطق زیست محیطی در حوضه بختگان تاکید کرده اند اما در نهایت احیای این دریاچه در اولویت های دست چندم قرار می گیرد و آنچه بر جای می ماند شوره زار و نمک و توفان هایی است که در سطح دریاچه خشک بختگان می وزد و ریزگردهای نمک را به هوا می برد.
مدیر کل حفاظت محیط زیست فارس دراین زمینه بیان داشت:نباید شرایطی فراهم شود که ما حقابه تالاب های بختگان و طشک را که شفافیت قانونی دارد از سازمان های مسئول گدایی کنیم، حقابه باید داده شود.
دکتر سعید محمودی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: باید طوری این حقابه ها ادا شود که کشاورزان در مسیر نتوانند آن را برداشت کنند.‌ محیط زیست، سازمان های آب و کشاورزی و مردم در احیای تالاب های خشک شده هر کدام سهم و نقش دارند ما به دنبال ایجاد مدیریت منابع برای احیای تالاب ها هستیم و سهم هر کدام از این موارد مشخص است و آن را مطالبه می کنیم.
محمودی بابیان اینکه درست نیست سهم و حقابه تالاب را با گدایی بگیریم تا تالاب زنده بماند گفت: قانون در این زمینه روشن است و حقابه را مشخص کرده است، چرا باید حقابه بختگان و طشک را به تاخیر بیندازیم؟ چرا باید وقتی حقابه ای رها سازی می شود طوری و در شرایطی آن را رها کنیم که کشاورزان در مسیر آن را برداشت کنند و آبی به بختگان و طشک نرسد؟
مدیر کل حفاظت محیط زیست فارس در پاسخ به پرسش خبرنگار ایرنا مبنی براینکه بسیاری از سدها آبی برای رها سازی ندارند و یا اصولا آبگیری نشده اند گفت : چرا باید سدی ساخته شود که آبگیری نمی شود و می دانیم آبی برای آبگیری آن نیست؟ اگر سد در جایی احداث شود که آبی برای آبگیری شدن نداشته باشد و سالها بگذرد و آبی به سد وارد نشود اصولا چنین سدی با کدام نظر کارشناسی ساخته شده است؟
اسماعیل تبادار استاندار فارس اوایل مهر ماه 96 در راس هیاتی متشکل از معاونین استانداری فارس،مدیران ستادی استانداری، دفتر فنی استانداری، نماینده مردم نی ریز در مجلس شورای اسلامی،رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان و جمعی از مدیران کل دستگاه های اجرایی استان و فرماندار و مسیولین محلی از تالاب طشک و بختگان بازدید کرد.
استاندار فارس و همه این مسئولان در بازدید از تالاب بختگان بر احیای تالابهای استان تاکید کردند ودر حضور مدیران دستگاه‌های مختلف استانی به بررسی دلایل خشکی بختگان و پیامدهای منفی ‌این دریاچه برای شهرستان‌ها و مناطق اطراف آن پرداختند.
هر چند به گفته تبادار، احیای تالاب‌های استان در اولویت اول استان قرار داشته و باید به طور جدی به آن پرداخته شود اما شواهد موجود ، حجم بارش ها ، میزان خشکسالی و آسیب های امسال و سالهای قبل بیانگر آن است که همچنان امیدید به احیای این دریاچه و تالاب و مدیریت منابع آب دراین حوزه نیست و تابستان امسال نیز ساکنان حاشیه دریاچه های بختگان و طشک باید توفان های نمک را تحمل کنند .
دریاچه بَختِگان‌، از دریاچه‌های ایران در استان فارس است. این دریاچه زیستگاه زمستانه پرندگانی بوده است که از روسیه و دشتهای سیبری به ایران مهاجرت می‌کردند ، فلامینگو، درنا، کبوتر دریایی، آب‌چیلیک، مرغابی، غاز و سایر پرندگان که همگی در حفظ بوم‌ساختار و محیط زیست نقش بسیار ارزنده‌ای داشتنند دراین دریاچه ها زمستان گذرانی میکردند .
دریاچه بختگان، باعث افزایش رطوبت هوا می‌شد و به علت بلند بودن ارتفاع کوه‌های پیرامون نی‌ریز، رطوبت حاصله در هوای همان منطقه باقی مانده و باعث ثمردهی درختان انجیر، بادام، رز و زیتون در کوه‌ها می‌شد که می‌توان به نوعی آن را آبیاری مصنوعی کوه‌ها نامید.
ساختن سدهای بالا دست سبب کاهش ورودی آب رودخانه کُر به دریاچه بختگان شده است و در نتیجه، ورودی آب به این دریاچه به سیلاب‌های منطقه آباده طشک، خیر، نیریز، خرامه و ارسنجان محدود شد که با احداث سد سیوند بر روی رود سیوند در تنگه بلاغی، سیلاب‌های رودخانه سیوند هم به رود کُر نرسید و در نتیجه به این دریاچه نیز آبی وارد نشد.
بختگان و طشک در فاصله 200 کیلومتری شرق شیراز واقع است.
6113 /1876