بزرگنمايي:

پیام فارس - شیراز- سرپرست اداره سلامت اجتماعی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری شیراز گفت: استعمال مواد دخانی مخصوصاً قلیان به مثابه دروازه مواد مخدر است و گسترش مصرف آن در زنان به‌عنوان نیمی از جامعه که نقش‌هایی اساسی همچون مادری را بر عهده دارند، آسیب زیادی به همراه دارد.
  دگرگونی‌های اجتماعی که در دهه‌های اخیر بر اثر گسترش شهرها و افزایش شهرنشینی، افزایش جمعیت، صنعتی‌شدن و پدیده‌هایی همچون جهانی شدن رخ داده است، برخی پیامدها را از منظر بهداشتی، فرهنگی، اجتماعی و روانی به همراه دارد.
با گذار از سنت به تجدد، تغییرات اجتماعی فراوانی در حوزه زنان رخ داده است. برخی دگرگونی‌ها همچون افزایش میزان آگاهی و مشارکت اجتماعی، اشتغال و تحصیلات، کاهش محدودیت‌های اجتماعی و تحولاتی اینچنینی موجب آگاهی بخشی به زنان و بازاندیشی مثبت شده است؛ اما در سویی دیگر، چالش‌های اجتماعی به دلیل قرار گرفتن در دوران گذار، آسیب‌های فراوانی به‌ویژه از منظر سلامتی به آنان وارد کرده است.
آسیب‌هایی که مصرف مواد دخانی و مخدر نیز جزئی از آن به‌شمار می‌رود و به‌عنوان ناهنجاری‌های رفتاری شناخته می‌شود.
تغییر الگوی مصرف مواد مخدر و نیز روند افزایشی مصرف مواد دخانی مانند سیگار و قلیان، از این دست مسائل است که براساس آمار‌ها به‌صورت تخمینی 6 تا 8 درصد جمعیت زنان کشور را دربر می‌گیرد که به نحوی به گونه‌ای از مواد مخدر اعتیاد دارند.
سرپرست اداره سلامت اجتماعی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری شیراز شنبه در گفت و گو با ایرنا درخصوص افزایش اعتیاد به مواد دخانی در میان زنان گفت: زنان وظیفه مادری و تربیت نسل آینده را بر عهده دارند و امروزه به مثابه افرادی فعال در جامعه در پیشرفت و ارتقای خود، خانواده و جامعه موثرند؛ از همین رو وجود مادر یا همسری معتاد در خانواده می‌تواند آسیب بسیاری کل جامعه وارد کند.
لیلا پرنیان بی‌توجهی به انحراف افراد جامعه خصوصاً زنان را به بی‌توجهی به زخم و عفونت ایجادشده در بدن تشبیه کرد و گفت: همانگونه که عدم رسیدگی به موقع باعث سرایت عفونت به تمام بدن می‌شود، بی توجهی به ناهنجاری‌ها نیز پیامد‌هایی ناگوار برای جامعه خواهد داشت.
وی با اشاره به تفاوت‌های فرهنگی، اجتماعی و روانی و همچنین تفاوت‌های زیست‌شناختی و فیزیولوژیکی زنان با مردان، ابراز داشت: این تفاوت‌ها به‌ویژه در زمینه علل گرایش به مواد مختلف و تفاوت واکنش جامعه به مصرف زنان، ضرورت پرداختن به مصرف مواد دخانی را حادتر و پیچیده‌تر کرده است.
سرپرست اداره سلامت اجتماعی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری شیراز دود توتون را حاوی بیش از چهار هزار ماده مختلف شیمیایی دانست که طی فرایند سوختن تولید می‌شود و با بیش از چهل ماده سرطانی ترکیب می‌شود.
پرنیان عنوان کرد: به دلیل غلظت زیاد مونواکسید کربن، نیکوتین، تار و فلزات سنگین، بیماری‌های بسیاری همچون سرطان دهان، ریه، کاهش عملکرد تنفسی، کاهش بارداری و بیماری‌های قلبی عروقی در افراد مصرف کننده قلیان شایع است.
** اعتیاد به قلیان معضلی اجتماعی است
سرپرست اداره سلامت اجتماعی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری شیراز با تاکید بر اینکه با وجود آگاهی از آسیب‌های جسمانی متعدد، قلیان به‌صورت دسته‌جمعی و حتی در برخی موارد به‌صورت خانوادگی استعمال می‌شود، ابراز داشت: اعتیاد به قلیان معضلی اجتماعی است که افزون بر آسیب‌های فراوان، سلامت جامعه را ازنظر اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تهدید می‌کند.
این مقام مسئول خاطرنشان کرد: مصرف قلیان در میان زنان به طرد اجتماعی شدیدتر، ایجاد نسل معتاد، افزایش احتمال ابتلای افراد خانواده به بیماری‌های هپاتیت و سل، سقط‌ جنین، کاهش ارتباط با افراد عادی و افزایش ارتباط با معتادان می‌شود.
پرنیان ابراز داشت: ایران به سبب مجاورت با دو کشور افغانستان و پاکستان که کانون تولید و قاچاق مواد مخدر و افیونی هستند، ناگزیر در این رهگذر با این پدیده‌ شوم درگیر شده است. شهر شیراز نیز به واسطه موقعیت مرکزی و باراندازی و قرارگرفتن در مجاورت کشورهای حاشیه‌ خلیج‌فارس، به مسیری برای ترانزیت مواد به‌سوی پایتخت و سایر استان‌های کشور تبدیل شده است.
وی همچنین مهاجرت‌ها به این کلان‌شهر بزرگ صنعتی و پزشکی را از دلایل بروز پدیده حاشیه‌نشینی و گسترش مناطق فقیرنشین دانست و ادامه داد: افزون بر این، بی‌توجهی، نبود مطالعه و کنترل کافی بر اشاعه مصرف مواد، هزینه‌های مادی و معنوی بسیاری را در بلندمدت را برای نهادهای رسمی و ازجمله شهرداری ایجاد خواهد کرد.
پرنیان با اشاره به اینکه طی پژوهشی با 37 زن ساکن شیراز دارای سابقه‌ مصرف قلیان مصاحبه شده است، گفت: مصاحبه‌شوندگان دختران و زنان جوانی بودند که 22درصد آن‌ها فوق‌لیسانس و بالاتر، 46 درصد آن‌ها لیسانس و 32 درصد آن‌ها دیپلم یا زیر دیپلم بوده‌اند و بیشتر آن‌ها در وضعیت اشتغال به تحصیل قرار داشتند که بیش از نیمی از آنان مجرد بوده‌اند.
** لذت‌گرایی توجه به مسائل اخلاقی را کمرنگ کرده است
وی عنوان کرد: براساس یافته‌های این پژوهش در دنیای مدرن که مبتنی بر باورهای لذت‌گرایی و مادی‌گرایی است، کانون توجه افراد از مسائل اخلاقی، به مسائل مادی و دنیوی و کوتاه‌مدت مانند سرگرمی‌های مبتذل و انجام فعالیت‌های فراغتی بی‌هدف همانند مصرف سیگار و... تغییر کرده است.
سرپرست اداره سلامت اجتماعی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری شیراز یکی دیگر از دلایل مصرف قلیان را براساس این مطالعه نوعی ادا و بازی نقش خواند که از طریق آن، افراد خود را متجدد و روشنفکر نشان می‌دهند؛ به بیان دیگر مصرف قلیان موجب تمایز بین مصرف‌کننده و دیگر افراد هم‌جنس می‌شود و باعث می‌شود آنان با عنوان دیگرانِ مهم شناخته شوند.
** تغییر الگوی اوقات فراغت باعث دوری از هنجار‌ها می‌شود
وی همچنین به تغییر الگوی گذران فراغت در میان جوانان اشاره کرد و افزود: در جریان آگاهی از پیام‌های مختلف جهانی‌شدن، نوعی گفت‌وگو بین فرهنگ‌ها شکل می‌گیرد که به نوگرایی و گسست پدیده‌ مدرن از پدیده سنتی منجر شده است و این بدان معناست که افراد لزوماً دیگر از همان هنجارهایی که جامعه‌ برایشان تعیین کرده پیروی نمی‌کنند.
پرنیان ابراز داشت: الگوهای سنتی موجود در گذراندن اوقات فراغت دختران و زنان که شامل گذران اوقات فراغت همراه با اعضای خانواده، در درون منزل و به شکل سنتی یادگیری فعالیت‌های خانه‌داری، انجام کارهای منزل و دیدار از خویشاوندان بود ازجمله مواردی است که موردبازنگری جدی قرار گرفته است؛ چراکه به‌موازات سوق یافتن هویت جوانان به فرهنگ‌های دیگر و به‌ویژه فرهنگ غربی، پیوندها و همبستگی افراد با خانواده و فرهنگ سنتی فراغتی بیشتر گسسته شده است و آنان در پی دنبال گذران فراغت به شکلی مدرن، خارج از فضای خانه، آزادانه و با محوریت گروه‌های دوستی هستند.
وی ادامه داد: تغییر الگوهای زندگی روزمره و اوقات فراغت، دختران و زنان جوان را از خانه و خانواده خود دور می‌کند و این فاصله موجب کاهش کنترل‌های اجتماعیِ غیررسمی و نظارت‌های اجتماع سنتی که عامل محافظت کارآمد هستند، می‌شود و از سوی دیگر دختران و زنان جوان را به تعامل با گروه‌های دوستی که مصرف قلیان را به‌عنوان امری به‌هنجار و نوعی تفریح تلقی می‌کنند، سوق می‌دهد.
** مصرف قلیان متاثر از حس نابرابری طبقاتی است
سرپرست اداره سلامت اجتماعی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری شیراز افزود: افراد در مصرف قلیان متأثر از مسائل متفاوتی ازجمله حس نابرابری طبقاتی هستند تا جایی‌که این عامل موجب می‌شود برخی دختران و زنان جوان از طریق مصرف قلیان، به‌اشتباه به ادراک احساس رهایی از هنجارهای محدودکننده‌ خانوادگی، استقلال از مردان، رقابت با آنان و به چالش کشیدن آنان برسند.
پرنیان فشار و درماندگی را از دیگر عوامل مصرف قلیان در زنان و دختران جوان دانست و بیان کرد: دنیای مدرن با ترویج سبک‌ زندگی لوکس و گران‌قیمت موجب ایجاد حرص و ولع شده است و فرد را به فعالیت‌هایی می‌کشاند که امنیت وجودی او را به خطر می‌اندازد؛ همچنین نفوذ و رواج این موارد اجتماعی و مدرن، فشارهایی را نیز از بُعد روان‌شناختی و فردی و اجتماعی بر افراد وارد می‌کند.
این مقام مسئول افزود: این مساله موجب پریشان‌حالی‌های روانی، پوچی، ازهم‌پاشیدن اعتقادات، احساس بی‌قدرتی، بی‌معیاری یا نا‌هنجاری می‌شود و رقابت برای ایجاد چنین سبکی از زندگی‌، احساس «بلعیده شدن» را در فرد مصرف‌کننده ایجاد می‌کند که درنهایت با ناهنجاری‌هایی همچون اعتیاد به مواد مخدر، مصرف قلیان و... پیوند می‌یابد.
** سبک زندگی خانواده عاملی مداخله‌گر در اعتیاد به قلیان است
وی در ادامه به تاثیر سبک‌های زندگی خانوادگی نیز بر مصرف‌ مواد دخانی اشاره کرد و قرار گرفتن در خانواده‌هایی که مصرف قلیان در آن‌ها نوعی الگوی گذران اوقات فراغت، آداب پذیرایی از مهمان و وسیله‌ تفریح تلقی می‌شود، عاملی مهم و مداخله‌گر در اعتیاد به قلیان دانست.
پرنیان قرار گرفتن در محیط‌هایی که در آن قلیان کشیدن امری بهنجار و عادی نشان داده می‌شود و امکانات دسترسی آسان و بدون استرس به قلیان در فضایی باز، با قیمت‌های نازل، با سرویس خدماتی مناسب و طعم‌های مختلف را فراهم می‌آورد، عاملی زمینه‌ای در ایجاد نگرش مثبت و انگیزه برای مصرف قلیان خواند.
وی ابراز داشت: برخی انحراف‌ها، همچون مصرف قلیان درنتیجه‌ تضعیف مراقبت و کنترل اجتماعی روی می‌دهد؛ یعنی افراد در برخی فعالیت‌ها و ازجمله مصرف قلیان حساسیت لازم را ندارند و از خود و دیگران مراقبت نمی‌کنند.
** طرد و داغ بی‌اعتباری از نتایج مصرف مواد دخانی در زنان است
سرپرست اداره سلامت اجتماعی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری شیراز افزون بر گسترش ناهنجاری و آسیب طرد و داغ بی‌اعتباری را از دیگر معایب مصرف قلیان و دیگر مواد دخانی در بانوان عنوان کرد و گفت: جامعه‌ی سنتی و نهاد خانواده در تقابل با عناصر مدرن که ضداجتماعی هستند، از واکنش "شرمنده‌سازی جداکننده" استفاده می‌کنند که طی آن فرد، با مجازاتی چون انگ‌زنی، طرد اجتماعی، خُرد شدن هویت و داغ اجتماعی ناشی از مصرف مواجه می‌شود.
پرنیان ادامه داد: فرایند فرهنگ‌پذیری و الگوبرداری از فرهنگ، ممکن است در تقابل با اصول هنجاری و سنتی جامعه باشد و این امر می‌تواند فشار یا تعارض بین دو فرهنگ رقیب را افزایش دهد که درنهایت با مقاومت نهادهای سنتی و ازجمله کاهش حمایت خانواده به طرد اجتماعی مصرف‌کننده نیز می‌انجامد.
وی با اشاره به اینکه واکنش اعضای خانواده و محیط پیرامون در مقابل مصرف قلیان در برخی موارد موجب ایجاد احساس گناه توأم با بازاندیشی در رفتار می‌شود، گفت: نوع برخورد دیگران موجب ایجاد چالشی جدی در الگوی سبک زندگی و رفتار مصرفیِ فرد می‌شود که درنهایت ممکن است به پشیمانی و ترک بینجامد.
پرنیان با توجه به نتایج حاصل از پژوهش صورت‌گرفته بیان داشت: دوست‌محوری، برابری‌گرایی، تجددگرایی، لذت‌گرایی، تغییر الگوی فراغت و فشار و درماندگی مهم‌ترین دلایل گرایش به مواد دخانی است؛ همچنین نبود مانع و مجاورت مکانی به‌مثابه‌ زمینه تسهیل‌گر و مجاورت خانوادگی به‌منزله‌ شرایط مداخله‌گر عمل می‌کنند.
سرپرست اداره سلامت اجتماعی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری شیراز ابراز داشت: با توجه به عوامل و بسترهای شکل‌گیری اعتیاد زنانه و شیوع مصرف قلیان در بین دختران و زنان، سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری شیراز طبق رسالت خود در پیشگیری سطح اول یعنی آموزش و آگاه‌سازی در سال 1397 به اجرای برنامه‌هایی متنوع و متعدد اقدام کرده است.
وی ادامه داد: این برنامه‌ها دانش‌بنیان و با استفاده از ابزارهای نوین آموزشی و متناسب با ذائقه و نیازهای گروه‌های مختلف شهروندان بوده است؛ از همین رو به‌منظور غنی‌سازی اوقات فراغت شهروندان و به‌تبع آن کاهش گرایش به الگوهای فراغتی آسیب‌زا، برنامه‌هایی جریان‌ساز و مستمر در دستور کار این معاونت قرار گرفت.
پرنیان به برگزاری برنامه‌هایی همچون شبخند شیراز، تئاتردرمانی، المپیاد بازی‌های فکری، اکران و نقد فیلم و برگزاری سینما سیار محلات، کافه نقد و پاتوق فرهنگی، اتوبوس‌های سلامت و نشاط اجتماعی، پایگاه‌های سیار سلامت، جشنواره ملی عکاسی اجتماعی، تورهای فرهنگی و اجتماعی و گلستان خوانی اشاره کرد.
سرپرست اداره سلامت اجتماعی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری شیراز تاکید کرد: نکته حائز اهمیت در اجرای این برنامه‌ها استفاده از دانش بینامتنی به معنای تلفیق دانش جامعه‌شناسی و روان‌شناسی با هنر و تمرکز بر گروه‌های اولویت‌دار یعنی آسیب‌دیدگان و افراد در معرض آسیب اجتماعی بوده است.
وی ابراز امیدواری کرد که با استمرار اقداماتی دانش‌بنیان و برنامه‌هایی مبتنی بر تقویت دانش عملکردی شهروندان، در آینده شاهد کاهش آسیب‌های اجتماعی و تحقق چشم‌انداز برنامه ششم توسعه باشیم.
7375/ 2027