بزرگنمايي:

پیام فارس- صاحب نظران اعتقاد و تاکید دارند که آلودگی شپش، ارتباطی با طبقه اجتماعی یا جامعه خاصی ندارد، تمام افراد در همه کشورها در معرض خطر ابتلا به این انگل خونخوار هستند.

مدیرگروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های واگیر علوم پزشکی شیراز با یادآوری اینکه آلودگی به شپش عمدتا در مناطق پرجمعیت و در زمان جنگ و به دلیل کم توجهی به بهداشت فردی دیده می‌شود، گفت: شپش در کودکان، بسیار شایع تر از بزرگسالان و در جنس مونث نیز شایع تر از جنس مذکر است.

مصطفی ابراهیمی گفت: این حشره به دنبال تماس‌های نزدیک بین فردی یا هنگامی که افراد خانواده در فصول سرد، لباس های بیشتری می پوشند و به صورت دسته جمعی زندگی می کنند، از شخصی به شخص دیگر انتقال می یابد.

او افزود: بالا بردن سطح آگاهی های جامعه، بهبود رفتارهای بهداشتی، تشخیص و درمان مبتلایان، به ویژه در مراکز تجمع جمعیتی از راه های مهم مبارزه با شپش است که این امر، هماهنگی و همکاری گسترده بخش بهداشت با سایر بخش های توسعه را می طلبد.

نشانه های ابتلا به شپش سر

مدیرگروه بیماری های واگیر دانشگاه شپش‌ هایی که بر روی بدن انسان زندگی می ‌کنند را به سه دسته اصلی شپش سر، شپش بدن و شپش عانه تقسیم بندی کرد و ادامه داد: شپش سر اغلب در اثر تماس با اشیای آلوده نظیر حوله، شانه، برس سر، کلاه، شال گردن، روسری، بالشت و لباس های خواب که به طور مشترک مورد استفاده قرار می گیرند و یا به وسیله صندلی های سالن های اجتماعات، کلاس ها، وسایل نقلیه عمومی و کمدهای لباس حمام های عمومی و استخرها انتقال می یابد .

ابراهیمی با بیان این موضوع که شپش سر اغلب در ناحیه پشت گردن و بالای گوش و در دختربچه ها در ناحیه بستن موها در کش سر زندگی کرده و تخمگذاری (رشک) می کند، تاکید کرد: در صورت وجود غدد لنفاوی متورم و دردناک در نواحی پشت سر و پشت گوش ها و هر مورد زخم در ناحیه پشت سر، باید به فکر آلودگی به شپش سر بود.

این پزشک متخصص نشانه‌های آلودگی به شپش سر را مشاهده تخم، وجود خارش سر و مشاهده شپش بالغ در روی موها اعلام کرد.

لباس ها؛ زیستگاه اصلی شپش تن

مدیرگروه بیماری های واگیر دانشگاه زیستگاه اصلی شپش تن را درز و چین لباس ها، به ویژه لباس هایی که نزدیک بدن قرار دارند عنوان و اضافه کرد: این انگل لباس را تنها برای مکیدن خون میزبانش ترک می کند و به همین دلیل گاهی آن را شپش لباس هم می نامند؛ شپش تن در مکان هایی با جمعیت متراکم و با وضعیت بهداشتی نابسامان و یا در جوامع فقیر و مواقع بروز بحران ها و بلایا دیده می شود و به تغییرات درجه حرارت بسیار حساس است؛ حرارت بیش از 40 درجه سانتیگراد و بدن سرد را به سرعت ترک می کند.

او تاکید کرد: برای یافتن آلودگی به شپش تن می بایست درز و چین های لباس ها را بررسی کرد؛ چرا که تنها در موارد آلودگی بسیار شدید است که می توان شپش تن را بر روی تن مشاهده کرد، وجود خراش در ناحیه دو کتف که در اثر خاراندن به وجود می آید از نشانه های وجود شپش تن است.

ابراهیمی در خصوص شپش عانه نیز توضیح داد: زیستگاه اصلی شپش عانه همانطور که از نام آن مشخص است به طور معمول ناحیه عانه است و تمایل آن به زندگی در محل های مرطوب بدن باعث انتخاب این زیستگاه شده است؛ در مواقع آلودگی شدید در نواحی زیر بغل، سطح داخلی فوقانی ران ها و سطح قدامی شکم، به ویژه در ناحیه ناف و نوک پستان و سینه و ابرو در مردان پر مو این شپش مشاهده می شود. این شپش تنبل بوده و در مواقع خونخواری ممکن است بیش از یک روز به محل ثابتی، چسبیده باقی بماند.

مدیرگروه بیماری های واگیر دانشگاه با بیان اینکه هر سه گونه شپش در تمام نقاط جهان انتشار دارند، گفت: اما اغلب در مناطق معتدل و سردسیر بیشتر یافت می شوند، هر چند شپش تن تحت تاثیر بهبود استانداردهای زندگی در بسیاری از جوامع در سال های اخیر کمتر دیده می شود، اما شپش سر و عانه در تمام نقاط جهان به وفور یافت می شود .

عوارض "پدیکولوزیس"

او ادامه داد: وجود شپش بدن، سر یا شپش عانه روی بدن شخص، «پدیکولوزیس» نامیده می شود که عوارض اصلی آن شامل خارش شدید پوست به علت تلقیح ماده بزاقی و مواد دفعی شپش به زیر پوست، پوسته پوسته شدن و ضخیم شدن پوست در اثر خاراندن زیاد، بروز عفونت های ثانویه باکتریال به دنبال خاراندن زیاد پوست (مثل زرد زخم) و در مورد شپش تن ابتلا به بیماری هایی همچون تیفوس همه گیر، تب راجعه همه گیر و تب خندق است.

ابراهیمی مهمترین عارضه شپش را خاراندن شدید دانست که فرد را کلافه، خسته و پریشان و بی خواب می سازد و همین امر می تواند یکی از علت های افت تحصیلی در دانش آموزان باشد.

او ادامه داد: بعضی اوقات پوسته های سفید ریز مثل شوره در مو ممکن است با تخم شپش اشتباه شوند، اما باید توجه داشت که تخم های شپش به سختی کنده می شوند چون به قسمت ساقه می چسبند، در حالی که شوره سر یا سایر پوسته ها به راحتی با برس برداشته می شوند؛ از طرفی رشک اگر بین دو تا انگشت له شود مانند دانه کنجد صدا می دهد در حالیک ه پوسته سر اینگونه نیست.

پیشگیری از ابتلا به شپش

ابراهیمی راه های پیشگیری از ابتلا به شپش را شست و شوی مرتب سر با شامپوهای معمولی و شانه کردن مو، شانه کردن روزانه موهای سر و تمیز کردن همه روزه برس و شانه، شست و شوی منظم لباس ها، روسری و کلاه، استفاده نکردن از وسایل شخصی دیگران و پرهیز از تماس با اشیاء و لباس های فرد آلوده، استفاده نکردن از وسایل آرایش عمومی در آرایشگاه ها، معاینه مرتب موهای دانش آموزان، استفاده از ملحفه یک بار مصرف در زمان مسافرت با قطار یا اقامت در مسافرخانه، هتل یا زائرسراها و سالن های ورزشی، عنوان کرد.

مدیرگروه بیماری های واگیر دانشگاه علوم پزشکی شیراز درمان شپش سر را استفاده از لوسیون دایمتیکون (دایلیس) یا شامپو پرمترین یک درصد بیان که در مراکز بهداشتی درمانی موجود است.

او گفت: لوسیون باید روی موهای خشک استفاده شود و به مدت هشت تا دوازده ساعت روی مو بماند، سپس شسته شود و یک هفته بعد مجدد استفاده شود، اما شامپو پرمترین روی موهای مرطوب استفاده می شود و به مدت 10 دقیقه روی موی سر می ماند سپس شسته شده و هفته بعد مجدد تکرار می شود.

ابراهیمی ضمن تاکید بر این موضوع که شپش سر اغلب در خارج از بدن میزبان زیاد زنده نمی ماند، پاکسازی محیط خانه در پیشگیری و درمان همه گیری را بسیار با اهمیت دانست .

این پزشک متخصص، جاروبرقی کشیدن فرش ها، موکت و روکش ماشین و استفاده از شانه دندانه ریز و محلول آب سرکه (نسبت مساوی یعنی نصف پیمانه آب و نصف پیمانه سرکه) در شانه کردن مو را بسیار مهم دانست.