بزرگنمايي:

پیام فارس - شیراز، علاوه بر داشته‌های فراوان تاریخی و فرهنگی که طی سال‌های گذشته تاکنون، به شکلی معرفی و به جاذبه‌ای برای گردشگران بدل شده است، ابعاد نهفته و معرفی نشده‌ای در خود دارد.
به گزارش ایسنا منطقه فارس، امروزه گردشگرانی که به شیراز سفر می‌کنند، باغ‌های زیبا، مجموعه‌های فرهنگی و تاریخی، اماکن گردشگری و نقاط دیدنی معرفی شده‌ای نظیر باغ‌های ارم و دلگشا، حافظیه و سعدیه، نارنجستان قوام و خانه زینت الملک، مجموعه‌ی تاریخی زندیه و ... را برای بازدید انتخاب می‌کنند.
در کنار این آثار زیبای طبیعی، تاریخی، فرهنگی و گردشگری، شیراز داشته‌های پنهانی نیز دارد که یکی از آنها دروازه‌ها و محله‌های این شهر تاریخی است؛ نقاطی که بعضا پیشینه‌ای به طول ده قرن داشته و در گذر این ایام، رویدادهایی را در خود شکل داده‌اند.
مدیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس در گفت و گو با ایسنا منطقه فارس گفت: دروازه‌های تاریخی شیراز براساس پژوهش‌ها شامل دروازه استخر، دروازه سعادت یا سعدی، دروازه دولت یا کل شیخ ابوذرعه، دروازه گوسفند یا قصابخانه، دروازه کوار، دروازه خاتون یا فسا، دروازه شاه داعی الی‌الله، کل شاهزاده قاسم و دروازه کازرون یا شوشتر، کل مشیر و دروازه بیضا و دروازه باغشاه بوده است.

مسعود منیعاتی ادامه داد: دروازه استخر در شمال شیراز قرار داشته و در سمت شرق، دروازه‌های سعادت یا سعدی، دولت یا کل شیخ ابوذرعه، دروازه گوسفند یا قصابخانه و دروازه فسا یا خاتون بوده است.
او با یادآوری اینکه پیشینه نامگذاری هر یک از این دروازه‌ها، مشخص است، گفت: دروازه خاتون را به احترام بانو آبش خاتون، تنها بانوی فرمانروای شیراز، به این نام گذاشته‌اند. یا دروازه شاه داعی الی‌الله به واسطه مقبره این شاعر قرن نهم به نام او نامیده شده است، اگرچه این دروازه را سلم هم می‌گفتند چرا که گورستان دارالسلام، در این قسمت قرار دارد.
منیعاتی خاطرنشان کرد که در جنوب شیراز دروازه‌های شاه داعی الی الله و کازرون یا شوشتر و در غرب کل مشیر و دروازه دولت قرار داشته است و گفت: در محدوده کل مشیر باروی دوران زندیه شیراز قرار داشت و محل دروازه دولت هم حوالی چهارراه زند و میدان شهرداری کنونی شیراز بوده است.
این پژوهشگر تاریخ شیراز با بیان اینکه شیراز مجموعا 10 محله داشته که نه به واسطه مرزبندی‌های فیزیکی و سخت افزاری که به واسطه منش، مسلک، آیین، آداب یا مذهب و دین افراد ساکن در آن نامگذاری شده بود، گفت: محله‌های شیراز به پنج محله حیدری که ساکنان آن پیرو منش و رفتار سلطان حیدر دانسته و پنج محله نعمتی که ساکنان آن خود را پیروان شاه نعمت الله ولی معرفی می‌کردند، تقسیم شده بود.
او با بیان اینکه محله‌های سردزک، اسحاق بیگ، درب مسجد، درب شازده منصور، موردستان، سنگ سیاه و .... از محله‌های قدیمی شیراز بوده است، در توضیح پیرامون محله سنگ سیاه گفت: آنچه امروز به محله سنگ سیاه معروف شده، از نظر تاریخ سنگ سیاه نیست!
منیعاتی با بیان اینکه محله سنگ سیاه که امروز شهرداری شیراز آنرا با تابلو مشخص کرده، شامل بخش‌های از محله‌های مختلف این شهر است، گفت: به لحاظ اسناد تاریخی مکتوب و شفاهی، محله سنگ سیاه شامل محدوده آرامگاه سیوبیه تا گورستان باهلیه که یکی از خاکستان‌های قدیمی شیراز بوده و مربوط به قرن دوم هجری می‌شود، است.
وی گفت: در مورد علت نامگذاری این محله به سنگ سیاه، روایت‌های مختلفی وجود دارد، عده‌ای گفته‌اند که در این محل یک حفره‌ای بوده که با هدف درمان افراد مبتلا به سیاه‌سرفه شیر در آن می‌ریختند تا فرد بیمار بنوشد، روایت دیگری وجود دارد که این سنگ اقتباسی از حجرالاسود است و برخی هم می‌گویند سنگ قبر سیبویه بوده است.
منیعاتی با یادآوری اینکه آرامگاه سیبویه و سنگ مورد نظر وجود دارد، گفت: این محله، همانند دیگر محله‌های شیراز در خود آثار زیبای تاریخی دارد، آثاری نظیر مسجد مشیر به عنوان یکی از مساجد مهم دوران قاجار، آرامگاه سیبویه، حرم سید تاج‌الدین غریب(ع) و خانه‌های تاریخی سعادت یا خاتم به همراه خانه‌های تاریخی بسیاری که امکان بازدید از آنها وجود ندارد، نظیر خانه‌های بصیرالدیوان، توحیدی، اوجی، پاکیاری، شفیعی و .... که هرکدام زیبایی‌های خاص خود را دارا است.
مدیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس با یادآوری اینکه آنچه امروز به عنوان محله سنگ سیاه، معروف شده، در واقع محدوده پژوهش شده و تاریخی این محله نیست، گفت: محله کنونی محدوده‌ای است از محله سردزک، میدان شاه، بخشی از سنگ سیاه و محله ارامنه.
او با یادآوری اینکه محله ارامنه، خانقاه احمدی و کلیسای مریم مقدس در محدوده پژوهش شده تاریخی سنگ سیاه قرار نداشته است، گفت: علی‌رغم آنکه محله‌های تاریخی شیراز جاذبه بسیار مهمی برای جذب گردشگر محسوب می‌شود، امروز زیرساخت لازم و مورد نیاز در آنها وجود ندارد.

منیعاتی با بیان اینکه معرفی محله‌های شیراز به تنهایی نمی تواند برای جذب گردشگر کافی باشد، گفت: برای آنکه محله‌های تاریخی از زیرسایه آثار و اماکن گردشگری و تاریخی و فرهنگی شیراز خارج شود، نیازمند اقدامات دقیق و برنامه‌ریزی شده هستیم.
او در عین حال اضافه کرد که علی‌رغم تمام محدودیت‌ها، امروز شاهد حضور گردشگران علاقه‌مند به آشنایی با محله‌های تاریخی در شیراز هستیم که بدون حضور راهنمای مطلع و بدون وجود زیرساخت های نرم افزاری لازم، از محله‌ها بازدید می‌کنند.
منیعاتی در خصوص تعریف گذرهایی برای شیراز، گفت: ما در تاریخ چیزی به نام گذر نداشتیم، این یک موضوع ساختگی و جدید برای معماری شهری محسوب می‌شود؛ آنچه در گذشته وجود داشته، کوچه بوده و در اوایل دوره پهلوی اول، شاهد احداث خیابان هم بودیم.
او با اشاره به اینکه در سفرنامه‌های گردشگران خارجی هم نامی از گذر برده نشده و بعضا به اشتباه از کوچه به عنوان خیابان یاد شده است، گفت: اینکه مثلا در شیراز گذر ادیان داشتیم که پیروان ادیان مختلف در یک محدوده بوده‌اند، به لحاظ تاریخی درست نیست.
منیعاتی با بیان اینکه امروز شاید کوچه نوبهار شیراز را بتوان به نوعی گذر ادیان نامید، گفت: در این کوچه هم عبادتگاه زردشتیان، هم کنیسه، هم کلیسا و هم مراکز و پایگاه‌های قوی مسلمانان اعم از مساجد، پایگاه بسیج و ... وجود دارد.
او تاکید کرد: آنچه باعث توجه شهرداری برای بهسازی و بازسازی و معرفی محدوده‌ی کنونی تحت عنوان محله سنگ سیاه شده است، مبنای پژوهشی و تاریخی ندارد و نمی‌توان آن را حتی به دلیل برخورداری این محله از داشته‌های فراوان تاریخی دانست.
منیعاتی اضافه کرد: تمام محله‌های دهگانه شیراز دارای خصوصیت‌ها، بناها و ویژگی‌هایی است که می‌تواند آنها را به لحاظ گردشگری، شاخص کند.
این پژوهشگر تاریخ شیراز گفت: اماکنی نظیر نارنجستان قوام، خانه زینت الملک و بسیاری از خانه‌های تاریخی و زیبای شیراز در محله بالا کفت قرار دارد یا مسجد نصیرالملک و مدرسه خان و ... در محله اسحاق بیگ واقع شده و محله درب شازده محله اعیان نشین شیراز بوده و ...
منیعاتی با تاکید براینکه در تمام محله‌های شیراز آثار ارزشمند و مفید تاریخی و گردشگری وجود دارد، گفت: خوشبختانه در سال‌های اخیر رویکرد شهردار منطقه تاریخی فرهنگی شیراز، بر پایه پژوهشی و علمی قرار گرفته و این می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
مدیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس با بیان اینکه در اکثر نقاط جهان، محله یا نقاطی به واسطه نام یک شخصیت معروف، به عنوان جذابیت گردشگری تلقی شده است، گفت: امروز متاسفانه در شیراز، اقدامات انجام شده در زمینه عمرانی و گردشگری دارای پیوست پژوهش تاریخی نیست؛ امروز ما نمی‌دانیم خانه حافظ، ملاصدرا و آنهمه عارف و دانشمندی که در شیراز زندگی می‌کردند، کجا قرار داشته است!!!
او با تاکید بر لزوم مبنا قرار دادن مطالعات تاریخی در انجام فعالیت‌های مختلف در شهری نظیر شیراز، تصریح کرد: من بیش از 12 سال کار مطالعاتی در خصوص تاریخ شیراز انجام داده‌ام اما کمتر در مسائل عمران شهری، به این مطالعات توجه شده است.
منیعاتی با بیان اینکه یکی از طرح‌های مطالعاتی انجام شده که سال 92 رونمایی و سال 93 مجددا معرفی شد، بحث اقتصاد گردشگری در محدوده تاریخی شیراز بود، گفت: متاسفانه و علی‌رغم پیگیری‌ها، این موضوع به سامان نرسید.
وی با تصریح اینکه آنچه امروز در شیراز و حتی در برخی نقاط روستایی و عشایری انجام شده است، بومگردی علمی نیست، گفت: آنچه تحت عنوان بومگردی در شیراز شاهد هستیم، بدترین شکل بومگردی محسوب می‌شود! بومگردی به معنی گردش در طبیعت نیست، بلکه بهره بردن از فرهنگ بومی یک منطقه برای ایجاد یک پلت فرم گردشگری است.
منیعاتی با بیان اینکه شیراز ظرفیت فراوانی در بحث بومگردی دارد، گفت: در بومگردی باید افراد با فرهنگ یک شهر و مردمان آن از خوراک و پوشاک و خواب و گویش و لهجه و ... آشنا شوند و آنرا به شکلی ملموس احساس کنند؛ آنچه انجام شده، استفاده از اماکن تاریخی برای خوابگاه گردشگران است.!!

این پژوهشگر تاریخ شیراز با بیان اینکه برای راه‌اندازی یک فضای بومگردی، دستگاه‌های مسئول تنها تخت و سرویس بهداشتی را مد نظر دارند، گفت: در شیراز ما یک مرکز بومگردی با عنوان سو و شون راه‌اندازی کردیم اما متضرر شدیم؛ زیرا دیگر مراکز رفتاری نظیر هتل و اقامتگاه با گردشگر داشتند و می‌خواستیم براساس یک پلتفرم مشخص، گردشگر را جذب کرده و با فرهنگ شهر شیراز و آداب و سنن و تاریخ آن آشنا کنیم.
منیعاتی اعتقاد دارد که مهمترین موضوع برای اداره کل میراث فرهنگی، آمار تعداد گردشگران است نه کیفیت فعالیت‌های فرهنگی و هنری در حوزه گردشگری، گفت: امروز در بحث بومگردی روستایی و عشایر هم همین معضل را داریم؛ می خواهیم فرش دست باف را به عنوان یک هنر معرفی کنیم اما زیر پای گردشگر فرش ماشینی یا فرش سایر نقاط ایران را پهن می‌کنیم.!!!
مدیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس گفت: اگر قرار است فرش دستباف را به عنوان یک هنر به گردشگران خارجی معرفی کنیم حتی نباید اجازه دهیم که توریست با کفش روی فرش راه برود، در فرهنگ ایرانی، برای فرش دستباف ارزش قائل هستیم.
منیعاتی با بیان اینکه رسانه برای رسیدن به برداشت درست در زمینه‌های مختلف گردشگری، مسئولیت سنگینی عهده دار است، لزوم برگزاری میزگردها، نشست‌های تخصصی و طرح نقد و نظرها در این زمینه را بسیار مهم و اثرگذار دانست.
این فعال گردشگری تصریح کرد: باید با استفاده از ظرفیت رسانه، نگاه به موضوع بومگردی و ظرفیت‌های آن تغییر کرده و این تصویر درست ایجاد شود که بومگردی یک محتوای فرهنگی است نه فراهم کردن جای خواب در یک خانه یا مکان قدیمی، بومگردی هتلداری نیست!!.
انتهای پیام