بزرگنمايي:

پیام فارس - شیراز- خاموش شدن چراغ زندگی هنرمندان صنایع دستی بیم و امید بر جان و دل هنردوستان می افکند؛ بیم از خالی ماندن کرسی استادان و امید به برافراشته ماندن پرچم این گونه هنرهای دستی که در مورد خاتم سازی یا خاتم کاری شیراز این سخنان مصداق بیشتری دارد.

مجید گلریز خاتمی استادی که آثارش سیمای متفاوت هنر خاتم سازی شیرازی را جلوه گری می کرد در سن 71 سالگی درگذشت تا هنر سنتی ایران در سوگ یکی دیگر از میراث دارانش فرو رود.
این استاد کهنه کار خاتم شیراز شامگاه سه شنبه 29 آبان 97 در بیمارستان حضرت علی اصغر (ع) شیراز چشم از جهان فرو بست.
به گفته برخی از هنرمندان و استادان خاتم ساز شیرازی آثار او که در کیفیت و نوع ساخت بی نظیر و منحصر به فرد است قطعا سند ماندگاری نام این استاد بلند آوازه شیرازی خواهد بود.
باید نقاشی ،حکاکی،شاعری و نجاری را بدانی و سالهای سال شاگردی استاد خاتم ساز را کرده باشی تا دست ساخته هایت مانا و ماندگار شود و در سالهای اخیر به دلیل همین سختی ها و تغییر سبک زندگی مردم، باعث شده که تعداد استادان هنرهای سنتی و از جمله خاتم شیراز کاهش محسوسی یابد و با مرگ هر استادی در این حوزه بخشی از فنون هنرهای سنتی این مرزوبوم به زیر خاک رود.
نام خاتم و شیراز از دیرباز با هم گره خورده و خاتم سازی از هنرهای اصیل این شهر محسوب می شود هرچند که این هنر به بعضی استان های دیگر کشور نیز راه یافته اما ریشه آن در شیراز است و هنوز سبک و سیاق خاتم شیراز به لحاظ زیبایی، جلوه های بصری و ارزش گذاری با فاصله در جایگاه نخست قرار دارد و البته خاتم شیراز نیز هرکدام برخاسته از ذوق هنری و خلاقیت استادی است که این ویژگی آنها را نیز از هم متمایز کرده است.
** پشت به پشت خاتم ساز
استاد مجید گلریز خاتمی که به گفته اعضای خانواده اسم شناسنامه ای وی زین العابدین است در سال 1326 در شیراز به دنیا آمد و از حدود هشت سالگی نزد پدر ، قمبرعلی گلریز خاتمی به یادگیری شغل ابا و اجدادی خود،خاتم سازی مشغول شد و بعدها حجره ای در سرای مشیر در بازار وکیل شیراز اختیار کرد که تا سال 88 که به عارضه قلبی دچار شد در آن محل به ساخت خاتم های خوش ساخت و برگرفته از ذوق هنری منحصر به فرد خود پرداخت.
همایون بهزادی از استادان خاتم شیراز درباره مجید گلریز خاتمی به خبرنگار ایرنا گفت: وی از استادان بنام و با سابقه کاری بالا در شیراز است که دو نسل قبل تر از من به این کار مشغول بوده است.
بهزادی بیان کرد: خاندان گلریز خاتمی شیرازی نسل به نسل به شغل خاتم سازی مشغول بوده اند و اکنون نیز بسیاری از خاتم سازان برجسته شیرازی از این خانواده هستند.
فرزند استاد مجید گلریز خاتمی نیز در گفت گو با خبرنگار ایرنا گفت: پدرم از اواسط دهه سی تا سال 88 که دچار عارضه قلبی شد و در پی آن جراحی قلب انجام داد به مدت بیش از 60 سال بصورت مداوم به خاتم سازی مشغول بود.
علی گلریز خاتمی افزود: به جز عارضه قلبی پدرم در سالهای اخیر به سرطان پروستات نیز مبتلا شده بود که بیماری وی در ماه های اخیر تشدید شد و یکشنبه هفته گذشته در پی وخامت حال در بیمارستان علی اصغر شیراز بستری شد و بعد از دو روز در شامگاه سه شنبه 29 آبان 97 در این بیمارستان دار فانی را وداع گفت.
وی بیان کرد: ما دو برادر و یک خواهر هستیم که هر سه نفر این حرفه را از پدر آموخته ایم و در حال حاضر من و برادرم مهدی نیز به خاتم سازی مشغول هستیم و راه پدر را ادامه خواهیم داد.
وی اضافه کرد: براساس بررسی هایی که انجام داده و شجره نامه ای که پیدا کردیم مطمئن هستیم که تا پنج نسل قبل تر از پدرم همگی در شیراز خاتم ساز بوده اند و این هنر سینه به سینه از اجدادمان اکنون به ما رسیده است.
**زنگ خطری برای خاتم شیراز
وی در بخش دیگری از صحبت های خود به وضعیت خاتم سازی در شیراز اشاره کرد و گفت: در اوایل دهه هشتاد در شیراز حداقل 40 کارگاه فعال خاتم سازی وجود داشت که در طول سالها به دلایل مختلف اقتصادی و ... امروز این تعداد به کمتر از 15 کارگاه رسیده است که اگر با این روال پیش رود تا پنج سال آینده همین تعداد کارگاه نیز تعطیل خواهد شد.
گلریز خاتمی اظهار داشت: بسیاری از اعضای خاندان گلریز خاتمی از جمله پدرم، عبدالخالق و محمد خلیل گلریز خاتمی از استادان بنام و برجسته هنر خاتم سازی کشور هستند که طراحی کامل و ساخت خاتم سازی های کاخ گلستان در زمان پهلوی اول و هنرستان هنرهای زیبای اصفهان از آثار محمدخلیل گلریز خاتمی است.
وی ادامه داد: یکی از ویژگی های بارز مجید گلریز خاتمی این بود که از صفر تا صد کار را در سطح کیفی بالا خودش انجام می داد و در برش خاتم نیز تبحر خاصی داشت که مانند آن در شیراز یافت نمی شود.
**خاتم شیراز نیازمند برندسازی جهانی
وی در پاسخ به سوالی در زمینه وضعیت استقبال توریست های خارجی از خرید خاتم و صادرات این کالای هنری به خارج کشور گفت: بعضی از گردشگران خارجی اقبال به خرید خاتم دارند اما مشکل اصلی این بازار عدم شناخت توریستها نسبت به خاتم و نبود برندسازی این محصول صنایع دستی برای شیراز در سطح جهان و ناآشنایی گردشگران خارجی نسبت به آن است.
گلریز خاتمی بیان کرد: خاتم متعلق به شیراز است و باید از این ظرفیت حداکثر بهره برداری و با هدف برندسازی خاتم در سطح دنیا تبلیغات گسترده ای انجام شود.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری فارس در این زمینه به ایرنا گفت: درگذشت استاد مجید گلریز خاتمی از پیشکسوتان هنر خاتم سازی شیراز، ضایعه ای اسفناک برای جامعه هنری ایران است و
این استاد خاتم سازی در سالهای اخیر به دلیل بیماری کمتر قادر به فعالیت در این رشته بود و امیدوارم فرزندان وی بعد از پدر هنر او را دنبال کنند و میراث خانوادگی را به دست آیندگان برسانند.
حیدرعلی زاهدیان نژاد افزود: گنجینه های ارزشمندی که از او به یاد گار مانده چراغ راه هنرآموزان و رهروان مکتب خاتم شیراز خواهد بود.
خاتم کاری یا خاتم سازی که از هنرهای دستی محسوب می شود شامل آراستن و چیدن اشیا کنارهم به صورت عمدتا مثلث های کوچک است.
در خاتم کاری، طرح ها به صورت شکل های هندسی است که مواد اولیه آن از چوب، فلز و استخوان است.
ظرف های گوناگون برای نگهداری طلا و جواهر همچنین قاب تابلو، قاب های آینه، تزئینات شمعدان از کاربردهای خاتم است.
9873 / 1876