چاپ

فارس انلاين- شيراز به واسطه وجود فضاي گسترده اي همچون رودخانه خشک که دست کم بخش بزرگي از شهر را به دو نيم تقسيم کرده و سال هاست آبي از ميان آن عبور نمي کند، فضاي مناسبي است تا هنرمندان ديوارهاي سنگي اين رود را که که در گذشته هاي دور «خرم رود» ناميده مي شد و گاهي به خشک از آن ياد مي شود به هنر بيارايند.

گرافيتي به عنوان شاخه اي از «هنر خياباني» در همه شهرهاي بزرگ و شناخته شده دنيا هنري است که خاستگاه اجتماعي و اقتصادي دارد و در اوج خيزش هاي مردمي در گوشه و کنار اين کره خاکي اوج و افول مي يابد.

آتن؛ پايتخت گرافرهاي دنيا/آثار باستاني دستخوش گرافيتي

در يونان نيز چنين هنري به خصوص در دهه اخير ديده شده که هنرمندان آثاري را بر پيکره شهر خلق کرده بودند.

البته در پايتخت تمدن يونان هستند مشاغلي که خود ديوار يا کرکره هاي اماکن تجاري را به اين هنرمندان سپرده تا با رنگ و اسپري به جان آن بيفتند.

در آتن يکي ديگر از پديده هايي که حاصل کار گرافيتي آرتيست هاي اين شهر به شمار مي رود خلق آثاري بر روي ديوار مسير قطار شهري است که گاهي به اين بخش شهر هم کفايت نمي کند و هنرمندان روي بدنه واگنهاي مترو هم هنر خود را بروز مي دهند.

اين درحاليست که هنر گرافيتي در ايران از دو دهه پيش در شهرهاي بزرگي مانند تهران و شيراز به خاطر گسترش فضاي مجازي و دسترسي به اطلاعات پيرامون اين رويداد هنري اوج گرفته و حتي شهرداري تهران براي ساماندهي آن دست به ابتکاري زد که در جاي خود انتقادهايي هم در پي داشت چراکه هنرمندان گرافيتي معتقدند اين هنر زيرزميني است و آنگاه که از حالت پنهان خارج شود اصالت خود را از دست داده و ديگر گرافيتي به شمار نمي رود.

در شيراز تعداد گرافرها محدود نيست/رودخانه خشک خاستگاه گرافيتي

در سال هاي اخير با دستيابي آسان نسل جوان به اطلاعات، گرافيتي رواج بيشتري در ميان جوانان علاقه مند به هنر يافت و اکنون در شيراز شايد بيش از انگشتان دو دست گروه ها و گرافرهايي مشغول به کار هستند گرچه براي دستيابي به اطلاعاتي از اين افراد و گروه ها بايد فقط به شبکه هاي پيام رسان و فضاي سايبري بسنده کرد.

نمونه آثار گرافيتي در شيراز افزون بر آنچه گاهي در ديوارهاي بلوار شهيد چمران ديده مي شوند که پاکسازي مي گردند، آنچه بيش از همه مورد استفاده قرار مي گيرد فضاي گسترده و محصور رودخانه خشک است که به ويژه در زير پلها و تقاطع هاي آن ديواري نيست که حاوي اين نقاشي ها و خطوط شکسته نباشد.

در پيوند با اين پديده هنري معاون سيما و منظر شهري شهرداري شيراز مي گويد: براي ساماندهي گرافيتي هاي سطح شهر و گرافيک شهري با استادان دانشگاه در ارتباط هستيم.

البته علي اکبر حسيني تفاوتي ميان گرافيک و گرافيتي نمي بيند و پيرامون ساماندهي گرافيتي ها و نقاشي هاي ديواري شهر شيراز عنوان مي کند: در نشست هاي مشترک ضمن اخذ مشاوره از چهره هاي علمي و دانشگاهي رشته گرافيک هريک از طرح هايي که قرار است در شيراز اجرا شود با کسب نظر از آنهاست، سپس اقدامات اجرايي آن انجام مي گيرد.

وي در پاسخ به اين پرسش که آيا شهرداري شيراز هم مانند شهرهاي بزرگ و شناخته شده دنيا که ديوار در اختيار گرافيتي آرتيست ها قرار مي دهند تاکنون چنين کاري انجام داده مي گويد: ديواري به اين کار اختصاص نداديم، اما براي استفاده از نظرات و ايده ها، بخشي از هنرمندان به بحث و تبادل نظر با سازمان سيما، منظر و فضاي سبز شهرداري شيراز مي پردازند.

گرافيتي در ذات خود روحيه اي انتقادي دارد

از سويي کارشناسان هنر به ويژه طراحان و هنرمندان رشته گرافيک معتقدند مادامي که گرافيتي از حالت پنهاني بيرون نيامده اصالت اين هنر بهمخفي بودن آن است و چنانچه مانند جشنواره ها و رقابت هاي سازمان يافته به اين هنر پرداخته شود، ديگر گرافيتي نيست و بلکه شکل جديدي از هنر سفارشي در قالب نقاشي هاي ديواري توسط سازمان ها و نهادها به هنرمندان نقاش سفارش داده مي شود تا موضوعي خاص را به روي ديوار بياورند.

اين درحاليست که يکي از کارشناسان رشته گرافيک معتقد است: گرافيتي در ذات خود روحيه اي انتقادي دارد اما گاهي اوقات به شيوه اي ظريف مفاهيمي فرهنگ ساز و حتي طنز گونه را نيز مي تواند به مخاطب خود ارائه دهد.

امين غازياني مي گويد: هنرمند گرافيتي کار يکي از بي واسطه ترين رويکردها را براي ارتباط با مخاطب بر مي گزيند و آن چيزي جز حرکت به سمت مردم و نقش زدن روي ديوارهاي شهر نيست.

او عنوان مي کند: گرافيتي ريشه اي تاريخي دارد و با کمي اغماض مي توان ديوارنگاري غارها را نمونه اي از نخستين گرافيتي هاي بشر محسوب کرد.

گرافيتي معاصر ايران، از سال 1385 با حضور هنرمندان جوان موج جديدي را تجربه کرده و ويژگي هاي نويي از خود به نمايش گذاشته است. البته اين هنر هم مانند ديگر نمونه هاي هنر وارداتي تحت تاثير گرافيتي ديگر کشورها قرار دارد و براي نمونه کمتر ديده مي شود گرافيتي حاوي فونت فارسي باشد.

گرافرها در شيراز نيز بيکار ننشسته و با اوج گرفتن موضوعات به روز گاهي در نقش و نگارهاي خود شخصيتي را کليشه کرده و روي ديوارها به يادگار مي گذارند و آن گاه که موضوع هاي اجتماعي در نقطه جوش قرار مي گيرند ديوارها پناهي براي آثارشان مي شوند. چراکه آنان دوست دارند بدون واسطه و نظارت آثار خود را در اختيار شهروندان قرار دهند و جدا از گفتمان رايج در داخل گالري ها و موزه ها اين آثار را به شهر هديه کنند.