چاپ

پیام فارس - شیراز- تاریخ پر فراز و نشیب هنر عکاسی در شیراز حکایت از این دارد که علیرغم داشته های فراوان، اراده ای برای پاسداشت و نگهداری این صنعت روبه رشد برای آیندگان دیده نمی شود.

19 آگوست(28 مرداد) روز جهانی عکاسی است؛ روزی که پس از اختراع داگرئوتیپ توسط دو فرانسوی به نام‌های ژوزف نیسه‌فورنیپس و لوئی ژاک مانده داگردر سال 1837 معنا پیدا کرد.
عکاسی در تمامی این سالها پرتوی درخشانی بر بسیاری از گوشه های تاریک یا ناشناخته زندگی بشر انداخته است و از پس این سالها به یکی از موثرترین، نیرومندترین، سریع ترین و پرطرفدارترین ابزار و رسانه های انسان برای ارایه اندیشه هاو احساساتش تبدیل شده است.

عکاسخانه مانی شیراز
در ایران با وجود فاصله کوتاهی که عکاسی وارد شد، به دستور ناصرالدین شاه آلبومخانه کاخ گلستان برای حفظ و نگهداری آثار گاها شخصی خانواده سلطنتی راه اندازی شد تا سال ها بعد به مناسبت هایی در دید همگان قرار گیرد و به نوعی مواد اولیه نخستین موزه عکاسی ایران را به ارمغان بیاورد.
اراده ای برای حفظ و نگهداری عکاسخانه ها دیده نشد
در شیراز هم با وجود ایجاد نخستین عکاسخانه های جنوب کشور و وجود خاندان چهره نگار شیرازی که بنیانگذاران عکاسی این شهر به شمار می روند هیچ گاه اراده ای نه برای حفظ و نگهداری این عکاسخانه ها دیده شد و نه موزه ای هرچند کوچک به وجود آمد که گنجینه هایی مانند شیشه ها و نگاتیوهای خاندان چهره نگار را آرشیو کند یا عکاسخانه مانی را حفظ و در قالب جاذبه ای توریستی ارایه کنند و نه آلبومخانه ای شکل گرفت که این میراث فرهنگی و اسناد تصویری در شرایطی استاندارد نگهداری شوند.
با وجودی که نخستین بارقه های ایجاد محلی برای حفظ و پاسداشت هنر عکاسی با طرح مجدد ایجاد موزه هنرهای معاصر شیراز در دل دوستداران هنر زنده شد، اما هنوز اقدامی عملی در این باره انجام نپذیرفته و حتی با وجود مکانی مانند نگارخانه ملی در بوستان باغ ملی شیراز که در گذرگاه تاریخی، فرهنگی قرار دارد و مدت کوتاهی به نگارخانه تخصصی عکس اختصاص یافت، نیازی دیده نشده که برای از انزوا خارج شدن این نگارخانه که دارای موقعیت مکانی مناسبی در نزدیکی آرامگاه حافظ، باغ جهان نما، تالار حافظ، مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس است اقدامی انجام گیرد تا این مکان به موزه ای هرچند کوچک در زمینه عکاسی تبدیل شود.

موزه عکسخانه شهر تهران، میدان هفت تیر
شاید باورش سخت باشد که نخستین و منحصربه فردترین عکسخانه شهر، در تهران واقع در میدان 7 تیر به اندازه ای نیست که بشود آن را خاستگاه تاریخی عکاسی ایران دانست و در زمره موزه های معتبر عکاسی دنیا ارزیابی کرد، اما اگر نگارخانه ملی به واسطه آنچه از تاریخ عکاسی شیراز به جا مانده است به این موزه اختصاص یابد شاید روزنه ای و راهی بازگشاید که موزه ای منحصر به فرد از هنر عکاسی به ایران هدیه کرد و فرصتی فراهم ساخت تا با مبادله اشیاء و تجهیزات این موزه امکان تبادل فرهنگی میان شیراز و شهرهای دارای موزه عکاسی را تسهیل ساخت.
در مرکز بین‌المللی عکاسی ( ICP ) نیویورک، کارهای هنرمندان صاحب‌نامی مانند «رابرت کاپا»، «آنری کاریته برسون» و «گوردون پارکس» پیش چشم بازدیدکنندگان قرار دارد؛ نمایشگاه‌ها، رویدادها و پروژه‌های تحقیقاتی بسیاری در این موزه برپا می‌شود که یکی از آن‌ها نمایش آثار و بررسی عکاسی‌ معاصر و تاریخی است.
از دور هم موزه «فوم» حال و هوای آمستردام قدیمی و کلاسیک را در ذهن تداعی می‌کند. این موزه سه گالری بزرگ با سالن‌هایی مدرن و سفید رنگ دارد که آثار عکاسان معاصر بین‌المللی در آن‌ها به‌ نمایش درمی‌آید؛ در این مکان حجم وسیعی از اطلاعات پیرامون تاریخچه هر ژانر عکاسی دیده می شود.
موزه عکس «وینترتور» سوییس در مسیر تکامل عکاسی مستند و مفهومی
موزه عکس «وینترتور» سوییس روی آثار عکاسان دهه 1960 تا هنرمندان معاصر تمرکز دارد و مسیر تکامل عکاسی مستند و مفهومی را بررسی می‌کند.
روی دیوارهای موزه «وینترتور» ‌کارهای «رابرت فرانک»، «لی فریدلندر»، «نان گلدین»، «ژیل پرس» و «توماس راف» در کنار هم قرار گرفته‌ است. اینجا موزه‌ای است که خیلی‌ها از دیدن آن لذت می‌برند.
اینها تنها گوشه ای از 10 موزه عکاسی جهان است که در گوشه و کنار دنیا گردشگران و دوستداران هنر را به دیدن تاریخ، آثار و اندیشه عکاسی و عکاسان دعوت می کنند، در حالیکه در ایران چنین امکانی در عکسخانه شهر تهران در شکلی محدود به نمایش در آمده است.

عکاسخانه فردوسی شیراز
به هر روی کسری از ثانیه فرصتی برای ثبت یک عکس است و تا یادروز جهانی عکاسی سال بعد 365 روز باقیست که این ثبت برای تاریخ به جا بماند؛ باید جنبید وگرنه در کسری از ثانیه کشورهای منطقه که هیچگاه نقشی در هنر نداشته اند به واسطه درآمدهای نفتی این فرصت را هم از ما می ربایند و آنگاه باید افسوسی افزون بر موزه لوور ابوظبی را بخوریم و نگاه مان به این باشد که فلان کشور حوزه خلیج فارس چگونه توانایی این را دارد آثار هنری گران بهای حراجی های ساتبیز و ساچی را خریداری کرد و ما که داریم هنوز اندر خم یک کوچه ایم.
لزوم خروج تاریخ عکاسی شیراز از پستوها
19 آگوست فقط یک تاریخ و سالگرد نیست، این روز فرصتی است تا با کوچکترین آثار به جا مانده از گذشته از جمله خانه تاریخی چهره نگار، عکساخانه مانی، عکاسخانه حسین کشتکار، عکاسخانه فردوسی، ابزارها و اشیا ارزشمندی که فرزاد شبان در گوشه ای از این خاک به خون دل از عکاسی های قدیم شیراز گردآورده و صدها مورد دیگری که ناشناخته مانده جاذبه ای به جاذبه های گردشگری شیراز بیفزاییم و چشم انتظار این نباشیم که نیرویی فرازمینی بیاید و برایمان فرصت ایجاد کند.
باور کنیم که با نخستین بارقه های ایجاد چنین موزه ای هزاران عکس تاریخی، شیشه ها و نگاتیو و اسلاید، ابزار و تجهیزات عکاسی از پستوی خانه ها به این مکان سرازیر می شود.
در این رهگذر رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان فارس گفت: هنر عکاسی در شیراز میراثی برجا گذاشته که بی شک باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
مسعود منیعاتی بیان کرد: به نظر می رسد همانطور که در سراسر جهان موزه های مختلفی در این رتشه دائر شده می توان در شیراز نیز سازوکارهای راه اندازی آن را دنبال کرد.
وی بیان کرد: شیراز ظرفیت های ویژه ای در این بخش دارد و می توان برای این کار از فعالان حوزه عکس و محققانی که در این شهر فعالیت دارند همکاری گرفت.
رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی فارس در عین حال تاکید کرد که متولیان امر با ایجاد زیر ساختهای مناسب می توانند از فعالان و متخصصان این حوزه کمک بگیرند تا تاریخ عکاسی شیراز نیز به عموم مردم نه تنها معرفی شود بلکه در قالب موزه برای همیشه از بی توجهی خارج شود.
مارسل پروست، نویسنده شهیر فرانسوی جایی در شاهکار همیشه ماندگار«در جست و جوی زمان از دست رفته» می نویسد: «به گمان من تنها عکاسی است که، همانند بوسه، می تواند با تازه ترین کاربردهایش از درون آنچه به نظر ما چیزی با ظاهری قطعی و همیشگی می رسد صد چیز دیگر را بیرون بکشد که همه باز همان اند».