چاپ

پیام فارس - شیراز- یادمان های تاریخی زندیه که همچنان در شیراز پابرجاست جلوه بارزی از مردم سالاری در عهد وکیل الرعایا و آمیزه ای از هنر و فرهنگ متعالی ایرانی و اسلامی است که مسافران و مهیمانان نوروزی را فرا می خواند.
به گزارش ایرنا ، این یادمان های کهن و فرهنگی دوره زندیه که مورد استقبال میهمانان و مسافران نوروزی قرار می گیرد یاد آور پایمردی و رشادت خان زند در دفاع از این مرز و بوم و چیرگی عدالت بر ظلم و جور و از سویی دیگر تعظیم و تکریم وکیل الرعایا در برابر مردم و ملت و حفظ حقوق شهروندی است.
جلوه های بارز شکل گیری یک جامعه مدنی در دوران زندیه را می توان در ارگ کریم خانی شیراز و آثار بر جای مانده در موزه پارس و همچنین بنا و معماری و ساختمان های سترگ دیوان خانه و ایوان و سرای زندیه یافت و جست و جو کرد.
همه این یادمان های کهن در آستانه سال نو و نوروز جلوه ای بی بدیل از فرهنگ و هنر فرا روی میهمانان و مسافران نوروزی می گشاید.
شیراز را از آن رو بسیاری به شهر یادمان های تاریخی و فرهنگی ایران زمین می شناسند که جلوه های تاریخ، تمدن و فرهنگ ایرانی و اسلامی در این کلان شهرگسترده است و رد پای زندگی مدنی در آن از دیر باز وجود داشته است.
آثار و یادمان های دوره زندیه که اغلب با پسوند وکیل شناخته می شود به صورت ارگ کریمخانی،بازار وکیل ، مسجد وکیل ، حمام وکیل، دیوانخانه و عمارت کلاه فرنگی باغ نظر است و این روزها پذیرای میهمانان نوروزی است.
وکیل از آن رو در ادامه نام این عمارت ها آمده است که کریم خان زند را وکیل الرعایا می نامیده اند.
ارگ کریمخانی که محل زندگی کریم خان زند بوده است و بیشترین بازدید کننده را در بین میهمانان نوروزی دارد ، مهمترین و بزرگترین بنای دوران زندیه است، ارگ مرکز حکومتی شیراز در دوران کریم خان بوده و همچنان در محل مجموعه آثار تاریخی زندیه شیراز پا برجا است.
این مکان که قبل از انقلاب از آن به عنوان زندان شیراز استفاده می کردند آسیب های فراوان دید، طوری که یکی از چهار برج آن در آستانه فرو ریزی قرار گرفت.
در سالهای بعد از انقلاب همه حواشی و ساختمان های پیرامونی ارگ تخریب و بنای ارگ ازپیرایه ها و بافت های فرسوده پیرامونی آزاد شد و با مرمت و استحکام بخشی از تخریب و فرو ریزی نجات یافت.
مساحت ارگ کریمخانی چهار هزار متر مربع است و ارتفاع دیوارهای آن به ‎12 متر می رسد در چهار گوشه ارگ چهار برج بزرگ وجود دارد که ارتفاع هر کدام از آن به ‎ 14متر می رسد.
کاشی کاری هفت رنگ سر در ارگ کریمخانی که روایت داستان کشته شدن دیو سپید به دستم رستم پهلوان ایرانی است متعلق به دوران قاجار است اما از زیبایی و جلوه خاصی برخوردار است.
برای ورد به ارگ کریمخانی از ضلع شرقی ارگ می بایست از هشتی جلو آن بگذری و وارد حیاط ارگ شوی، در حیاط ارگ حوض بزرگی قرار دارد که اطراف آن ساختمان های شاه نشین تعبیه شده است.
معماری ارگ کریمخانی بیش از هر چیز مورد توجه میهمانان نوروزی قرار می گیرد ، معماری این بنا برگرفته از معماری آثار باستانی دوره صفویه است اما روح معماری فارسی در آن دمیده شده و به شکل یک سبک تازه جلوه گر شده است.
با اجرای طرح احیای مجموعه تاریخی زندیه در شیراز و احداث زیر گذر زند اقدامات اولیه برای استفاده بهینه از ارگ کریمخانی آغاز شد ، این مکان چندسالی نیز به عنوان بخش اداری اداره کل میراث فرهنگی فارس مورد استفاده قرار می گرفت و این کاربرد آسیب های فراوان به بنای زندیه وارد کرد.
محیط خارجی و پیرامونی ارگ نیز زیباسازی شده و چشم نواز میهمانان و مسافرانی است که از شیراز و آثار دوره زندیه دیدن می کنند.
حمام وکیل نیز از آثار زیبای دوره کریمخان زند است ، این بنای تاریخی اکنون به عنوان موزه مورد استفاده قرار می گیرد و از جمله مکان هایی است که در زمان کریم خان زند برای رفاه مردم بنا شده است. حمام وکیل نیز در سالهای پیش به عنوان سفره خانه سنتی مورد استفاده قرار می گرفت و بنای آن از این کج سلیقگی در تغییر کاربری آسیب هایی دید.
بنای حمام وکیل نیز که به صورت حمام های قدیمی ایران ساخته شده دارای گلخن و سکوهایی است که اکنون به صورتی زیبا برای نشستن آراسته شده است در سقف حمام وکیل داستان های ایرانی و قصص قرآن کریم به صورت کنده کاری شده به چشم می خورد و در وسط آن نیز حوضی زیبا قرار دارد.
بازار وکیل هم که در بین میهمانان نوروزی مشتری فراوان دارد از جمله بناهای تاریخی و دیدنی شیراز است که مرکز رونق و معیشت شیراز در دوران کریم خان زند به شمار می رفته است.
این بازار اکنون نیز محل خرید و فروش و آمد و شد شهروندان است و محل عرضه بسیاری از صنایع دستی، پارچه و محصولات دیگر در شیراز قلمداد می شود.
بنای بازار وکیل در محل موسوم به درب شازده در شیراز قرار دارد و در نزدیکی مسجد وکیل ساخته شده است، نزدیکی این بازار به مسجد وکیل یاد آور این موضوع است که تجارت و کسب و کار در ایران دوران زندیه نیز همراه با تدین و دینداری بوده است و بازاریان با تعطیل کردن بازار برای عبادت و راز و نیاز به مسجد می شتافتند.
بازار وکیل به صورت راسته های شمالی - جنوبی و شرقی غربی ساخته شده است و در وسط این دو راسته عمارتی چهارتاقی وجود دارد که با گذشت دو قرن از عمر آن همچنان پا برجا و ماندگار است.
درهرراسته از بازار وکیل چهل حجره قرار دارد که در حاشیه آن کاروانسراهایی موسوم به کاروانسرای یزدی ها و کاروانسرای روغنی وجود دارد.
بازار ترکش دوزها، بازار علاقه بندان ، بازار شمشیر گرها و بازار مسگرها نیز از جمله مکان های بازار وکیل است که از آن ها فقط نامی بر جا مانده و اکنون محل عرضه کالاهای لوکس و امروزی است.
آهنگ موزون چکش بر مس در بازار مسگرها خود حکایتی شنیدنی دارد که این صدا نیز امروز خاموش شده و بازار مسگرها به مرکز عرضه کالاهای خارجی تبدیل شده است.
معماری زیبای بازار وکیل دیدنی است، در سقف این بنا که در معرض آسیب جدی قرار دارد دریچه هایی قرار دارد که نور را به طور مستقیم به داخل بازار می تاباند.
در حاشیه بازار وکیل بنای سرای مشیر قرار دارد این بنا اگر چه متعلق به دوران زندیه نیست اما از زیبایی خاصی برخوردار است و محل عرضه صنایع دستی و قدیمی در شیراز است.
سرای مشیر در دوره قاجاریه توسط میرزا ابوالحسن خان مشیر الملک یکی از نیکوکاران شیرازی ساخته شده است.
از دیگر بناهای دیدنی و زیبای دوران زندیه در شیراز که با استقبال میهمانان نوروزی مواجه است عمارت کلاه فرنگی یا موزه پارس است، این بنا در محلی موسوم به باغ نظر قرار دارد و با درختان نارنج احاطه شده است.
عمارت کلاه فرنگی ساختمانی هشت ضلعی است که محل تشریفات و پذیرایی از سفرا و میهمانان خارجی کریمخان زند بوده است. این بنا اکنون به موزه پارس تبدیل شده و مجموعه ای از آثار تاریخی در آن نگهداری می شود.
نمای بیرونی عمارت کلاه فرنگی کاشی کاری و مقرنس است و در سه ضلع آن نیز حوض زیبایی قرار دارد که در بالای آن با کاشی تصاویر گل و مرغ نقش بسته است.
یازده نقاشی زیبا اثر آقا صادق نقاش معروف دوره زندیه در این عمارت وجود دارد و حوض کوچکی از جنس مرمر نیز در وسط ساختمان کلاه فرنگی دیده می شود.
مجموعه ای از قرآن های نفیس خطی، ظروف سفالی و مفرغ ، مجموعه ای از شمشیرهای زیبا و شمشیر کریمخان زند در این موزه نگهداری می شود.
مسجد وکیل نیز از بناهای زیبای دوره زندیه است ، مسجد وکیل که بنام مسجد سلطانی نیز نامیده می شود دارای یک شبستان با ‎ 48ستون سنگی است ، ستون های مسجد وکیل یکپارچه و با نقوش زیبا است.
منبر ‎ 14پله و مرمر مسجد وکیل نیز دیدنی و زیبا است و شکوه و جلوه خاصی به این بنای تاریخی داده است ، مسجد وکیل در سالهای بعد از انقلاب به عنوان مصلای شیراز محل برگزاری نماز جمعه بود.
مجموعه بناهای تاریخی و یادمان های فرهنگی دوره زندیه درمرکز شهر شیراز قراردارد و در سالهای اخیر طرح احیای این بافت از شیرازآغاز شده و اقدامات گسترده ای برای آزادسازی بناهای آن انجام شده است.
بناهای تاریخی و فرهنگی زندیه در شیراز مورد بازدید و توجه مسافران و میهمانان نوروزی قرار می گیرد و شناسه مهمی برای شیراز به عنوان پایتخت فرهنگی ایران زمین قلمداد می شود.
آثار تاریخی و یادمانهای فرهنگی دوره زندیه هر سال جایگاه خاصی در بین بازدید کنندگان نوروزی دارد و معمولا همه مسافران و میهمانانی که به شیراز می آیند از این بناها دیدن میکنند.
اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس بر چگونگی بازدید مسافران و میهمانان نوروزی از بناهای زندیه نظارت دارد و بر آن مدیریت می کند ، امسال نیز برنامه های خاصی از سوی میراث فرهنگی فارس برای سهولت بازدید از بناهای تاریخی زندیه تدارک دیده شده است .
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری فارس گفت: بلیت ورودی برخی از اماکن گردشگری استان فارس از جمله بناهای زندیه نوروز امسال به صورت اینترنتی به فروش می رسد.
مصیب امیری در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: با توجه به ازدحام و صف های طولانی خرید بلیت ورودی اماکن و جاذبه‌های گردشگری در ایام نوروز، سامانه الکترونیکی فروش بلیت از دو ماه قبل در برخی از اماکن گردشگری استان راه اندازی شده است.
امیری ادامه داد: پیش بینی می شود در مجموعه‌های اصلی پاسارگاد، تخت جمشید، نقش رستم، آرامگاه سعدی، حافظ، مجموعه زندیه و برخی شهر‌ها مانند بیشاپور از این روش استفاده شود.
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری فارس اضافه کرد : برنامه ریزی شده که با اتوبوس‌های تدارک دیده شده توسط شهرداری با همکاری میراث فرهنگی مسافران نوروزی به صورت گروهی از اماکن تاریخی بازدید کنند؛ همراه این اتوبوس‌ها راهنماهای گردشگری حضور دارند که جاذبه‌های گردشگری و تاریخی را برای مسافران توضیح می‌دهند.
امیری هزینه استفاده از اتوبوس‌های گردشگری را در نوروز، 5 هزار تومان اعلام کرد و افزود: توری که توسط این اتوبوس‌ها از صبح که گردشگران را سوار می‌کنند پس از بازدید از اماکن تاریخی، ظهر به حرم احمدبن موسی، شاهچراغ (ع) وارد می‌شود.
وی هزینه این تورهای شهری را اندک ارزیابی کرد و گفت: گردشگران نوروزی به واسطه اتوبوس‌های گردشگری نیازی به قرار گرفتن در صف تهیه بلیت اماکن تاریخی ندارند درحالیکه خودروی زیادی وارد مراکز شهر نمی‌شود و به دلیل محدودیت پارکینگ در اکثر نقاط گردشگری، با ترافیک مواجه نخواهیم شد.
از : نیکنام خشنودی
6113 /1876