چاپ

پیام فارس - شیراز- دنبل، دنبالان یا دنبلان، نام نوعی قارچ کوهی و بیابانی لذیذ است که در فصل بهار در برخی نقاط ایران از جمله استان فارس می‌روید و به دلیل اقبال عمومی و کمیاب ‌بودن معمولاً با قیمت بالا به فروش می‌رسد.
این روزها اگر از جاده‌های داخل فارس عبور کنید، افراد زیادی را با کیسه‌های پارچه‌ای و پلاستیکی در دست سر جاده‌ها مشاهده می‌کنید که به عابران دنبل یا قارچ کوهی می‌فروشند. قیمت و شکل این نوع قارچ نسبت به سایر قارچ‌ها متفاوت است. از نظر ظاهری این قارچ‌ها به سیب‌زمینی شبیه‌اند و پوستی قهوه‌ای رنگ دارند و قیمت هر کیلوگرم بین چهل هزار تومان تا صد هزارتومان در نوسان است.
گونه‌های متفاوتی از قارچ‌های دنبلان در مناطق مختلف ایران می‌رویند. خاستگاه اصلی دنبلان کشورهای افغانستان و هندوستان و ایران است.
بیشترین نوع دنبلانی که در ایران جمع‌آوری می‌شود انواع دنبل بیابانی هستند که در دشت‌ها به رنگ‌های قهوه‌ای یا سفید هستند و برداشت آنها از اواسط زمستان از مناطق جنوبی کشور مانند: جنوب شیراز، جهرم( به ویژه در بخش خفر)، سروستان، فیروزآباد، دشت کهنه لارستان، زرین‌دشت، حاجی‌آباد هرمزگان آغاز می‌شود و تا اواسط اردیبهشت در سایر مناطق کشور مانند آذربایجان، زنجان و شمال خراسان ادامه می‌یابد. در فصل دنبلان در مناطق مختلف دنیا که این نوع قارچ یافت می‌شود جشنواره‌هایی با مسابقات و جوایز گوناگون برگزار می‌شود.
اندازه قارچ دنبلان از یک فندق تا اندازه یک پرتقال متفاوت است اما نوعی از آن که در فارس می‌روید، شکلی شبیه سیب‌زمینی دارد. به نظر می‌رسد کشت و کار این قارچ‌ها در زمین‌هایی که بکر است هم موجب درآمدزایی افراد بومی می‌شود و هم طبیعت دست‌خورده نمی‌شود.
عقیده برا این است وقتی رعد و برق بزند، قارچ و دنبل از زمین می‌روید. در برخی جاها به آن " زور زمین" نیز گفته می‌شود و گفته می‌شود چون رعد وبرق باعث افزایش نیترات خاک می‌شود، معمولاً این قارچ پس از رعد و برق می‌روید. این قارچ در حین رشد، خاک‌ روی خود را اندکی بالا می‌آورد و اهالی از همین نشانه قارچ را پیدا می‌کنند. محل رویش آن در زمین‌هایی با شیب و تپه‌هاست و زمین روی آن‌ها اندکی برآمده و ترک‌خورده است و در خارج از کشور آن ها را به وسیله سگ یا خوک پیدا می‌کنند.
قارچ‌های دنبلان معمولاً دسته دسته در عمق 30 سانتیمتری در خاک و نزدیک به ریشه‌های گیاهان و درختها می‌رویند. قارچ دنبلان به صورت همزیستی با ریشه‌های درختان جنگلی به وجود می‌آید و در سطح تجاری در آزمایشگاه‌ها، نهال آلوده به میسلیوم‌های قارچ دنبلان را تهیه می‌کنند و بعد کشت درختان را در زمین انجام می‌دهند.
دنبلان به حالت طبیعی در بسیاری از زمین‌های معتدل دیده می‌شوند. مزارع پرورش دنبلان نیز در کشورهای انگلیس، ایالات متحده آمریکا، اسپانیا، سوئد، نیوزیلند، استرالیا و شیلی فعال هستند.
قارچ دنبلان کوهی سفید در دسامبر سال 2009 به قیمت هر کیلو بیش از 10هزار دلار امریکا به فروش رفته است.
** خواص دنبلان کوهی
دنبل از گران‌ترین و کمیاب‌ ترین قارچ‎های خوراکی و دارویی جهان است. این نوع قارچ از نظر تغذیه‎ای بیش از 15 نوع پروتئین و ویتامین و ترکیباتی از قبیل: پروتئین، چربی، قند و مواد نشاسته‌ای، کلسیم، فسفر، آهن، پتاسیم، تیامین، رایبوفلاوین و نیاسین دارد. در نوع وحشی این نوع قارچ هیچ نوع دستکاری ژنتیکی انسانی وجود ندارد. مهمترین خاصیت این نوع قارچ، تقویت دستگاه گوارش و درمان برخی بیمارهای گوارشی است. همچنین برای جلوگیری از انواع بیماری‎ها مثل سرماخوردگی در طول سال، توصیه می شود که در فصل بهار این قارچ استفاده شود.
از آنجا که دنبلان سرشار از پروتئین و ویتامین است، برای کاهش قند خون در افراد مبتلا به دیابت و درمان بیماری‌های چشمی نیز تأثیرگذار است. دنبلان همچنین تأثیرات آنتی بیوتیکی قارچ در برابر میکروب‎ها و عوامل بیماری‎زا و نیز تأثیر آنتی‌اکسیدانی در برابر انواع سرطان و محافظت کبد را داراست. این قارچ مقدار زیادی از یک آنتی‌اکسیدان قوی به نام ارگوتیونین دارد که برخلاف آنتی‌ اکسیدان‌های دیگر در فرایند پخت و پز از بین نمی‌رود.
این نوع قارچ در گونه‌های مختلف با رنگ‌های قرمز تیره، خاکستری، سفید، بنفش و سیاه دیده می‌شود. دو نوع سیاه و سفید قارچ‌های دنبلان زیرزمینی از همه قیمتی‌تر هستند و لذیذترین نوع آن دارای پوسته سیاه رنگ است. بیشترین میزان مصرف قارچ دنبلان در رستوران‌ها، صنایع غذایی، تهیه انواع سس‌ها و روغن‌های معطر و داروسازی است. مصرف آن در ایران بیشتر به صورت کبابی، املت و مخلوط با برنج است.
** هشدار درباره خوردن قارچ‌ های وحشی
اگرچه این روزها خوردن قارچ دنبل در اقصا نقاط ایران رواج دارد، اما با توجه به مسومیت ناشی از سال گذشته قارچ‌های سمی، وزارت بهداشت در خصوص مصرف این نوع قارچ‌ها هشدار جدی داده است.
رئیس انجمن صنفی پرورش دهندگان قارچ خوراکی در فروردین ماه جاری در گفت ‌‌وگو با ایرنا با اعلام اینکه 2 هزار نوع قارچ در ایران می‌روید که تنها 67 نوع آن خوراکی است، به مردم توصیه کرد: از مصرف قارچ‌های جنگلی در عرصه‌های طبیعی خودداری کنند.
وزارت بهداشت نیز توصیه کرده است با توجه به اوضاع جوی و بارندگی‌های اخیر در فصل بهار رویش قارچ خودرو طبیعتا افزایش یافته و برخی از افراد ممکن است از این قارچ‌ها استفاده یا افرادی برای تأمین معاش به چیدن قارچ‌های خودرو و فروش آن‌ها اقدام کنند.
در ادامه هشدار وزارت بهداشت گفته شده با توجه به اینکه تشخیص این قارچ‌ها سخت است، اکیداً توصیه می‌شود از قارچ‌های خودرو و فله‌ای استفاده نشود و مردم از قارچ‌های دارای بسته‌ بندی مشخص و مجوز بهداشتی استفاده کنند.
شهرستان جهرم در فاصله 193کیلومتری جنوب شرقی شیراز قرار دارد.
9910 /1876