چاپ

پیام فارس - شیراز- چند سالی است که نوید اداره تخت جمشید و برخی اماکن میراث فرهنگی و تاریخی کشور به صورت هیات امنایی داده شده است تا از این طریق، درآمدهای این آثار صرف ساماندهی وضعیت آنها شود.
این تصمیم گیری به ویژه در سخنان روسای اخیر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در دولت تدبیر و امید بازتاب یافته و حکایت از آن دارد که در دولت کنونی، صیانت از آثار تاریخی با بهره گیری از ظرفیت هیات امنا و نیز استفاده از درآمدهای این مجموعه ها در راستای صیانت از همان آثار مورد توجه است.
با چنین نگاهی بود که مسعود سلطانی فر آبان ماه 93 در کسوت معاون وقت رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور وعده اداره محوطه های میراث جهانی به صورت هیات امنایی را مطرح کرد.
زهرا احمدی پور رئیس سابق این سازمان نیز فروردین 96 گفت: هیات امنای مجموعه میراث جهانی تخت جمشید با اختیارات کامل برای تصمیم گیری درباره این مجموعه، در بهار سال 96 شکل می گیرد و پس از آن، درآمدهای بازدید گردشگران از این آثار تاریخی در همین مجموعه هزینه می شود.
زهرا احمدی پور افزود: این اقدام بر اساس مصوبه برنامه ششم توسعه مبنی بر هیات امنایی شدن مجموعه های جهانی و شاخص ملی صورت می گیرد.
علی اصغر مونسان معاون رئیس جمهوری و رئیس کنونی این سازمان نیز اخیرا بر تحقق ایده هیات امنایی شدن اداره محوطه آثار جهانی تاکید کرده است.
** 20 اثر تاریخی کشور در سال 98 هیات امنایی اداره می شود
آخرین اظهار نظر در این راستا را معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور 29 اردیبهشت ماه گذشته مطرح کرد.
محمد حسن طالبیان در این باره گفت: 20 اثر تاریخی فرهنگی کشور امسال هیات امنایی اداره می شوند.
معاون سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور افزود: برای اداره هیئت امنایی میراث ثبت جهانی شده کشور پیگیری و اقدامات لازم صورت گرفته و دستور العمل آن نیز به دولت پیشنهاد شده است.
وی ادامه داد: بزودی 12 اثر تاریخی و فرهنگی کشور از جمله تخت جمشید، پاسارگاد، حافظیه و سعدی در استان فارس به صورت هیات امنایی اداره می شوند.
طالبیان اضافه کرد: هشت اثر تاریخی دیگر نیز در سال جاری به این تعداد اضافه و مجموعا 20 اثر تاریخی در سال 98 بصورت هیات امنایی اداره خواهد شد.
طالبیان عنوان کرد: به جز چهار اثر استان فارس که در نوبت اداره هیات امنایی قرار دارند اگر اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری این استان آثار دیگری از جمله محور ساسانی را برای اداره هیات امنایی پیشنهاد دهند قطعا با آن موافقت خواهد شد.
به گفته مسئولان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس، این استان با 11 اثر ثبت جهانی شده در فهرست سازمان یونسکو رتبه اول کشور را از این لحاظ به خود اختصاص داده است.
تخت جمشید، پاسارگاد ، باغ های ایرانی در پاسارگاد، باغ ارم، مجموعه بیشابور، تنگ چوگان، غار و مجسمه شاپور، آتشکده (کاخ اردشیر ساسانی)، قلعه دختر و شهر گور فیروزآباد و کاخ ساسانی سروستان آثار ثبت جهانی شده فارس است.
** تخت جمشید و ویژگی هایش
یکی از آثار ثبت جهانی شده و ممتاز ایران بنای تخت جمشید است که با شماره 114 در سال 1979 میلادی در میراث جهانی یونسکو و با شماره 20 در شهریور سال 1310 در میراث ملی به ثبت رسیده و اکنون با مشکلات عدیده ای روبه رو است که تداوم ایستایی آن را با خطر جدی مواجه کرده است.
این بنا جزو معدود آثار باستانی کشور است که درآمد خوبی دارد و سودده است اما گفته شده که همه درآمد حاصل از این بازدیدها برای صیانت از این مجموعه به آن بر نمی گردد و صرف ساماندهی آن نمی شود.
** زخم انسان و طبیعت بر پیکر میراث جهانی
ساخت بنای تخت جمشید از 518 سال پیش از میلاد شروع شد و در طول 200 سال توسط شاهان هخامنشی تکمیل شده است.
تخت جمشید تا قرن بیستم زیرخاک مدفون و تنها قسمتی از سرستون های تالار «آپادانا» و دیواره های کاخ «تچر» بیرون از خاک بود که در حدود صد سال پیش توسط «ارنست امیل هرتسفلد» و همکار او «فردریک کرفتر» بطور کامل از خاک بیرون آورده شد.
شواهد حاکی از آن است که به دلیل بی توجهی و سهل انگاری در طول سالیان گذشته این بنای میراثی به سمت فرسایش و نابودی هدایت شده،حفر چاه های عمیق قانونی و غیر مجاز در این منطقه و اطراف تخت جمشید باعث تحلیل سطح آبهای زیر زمینی و پدید آمدن حفره های عظیم و بالارفتن احتمال فرونشست زمین در این منطقه شده است.
شمار بازدیدکنندگان بویژه در ایام تعطیلات نوروز، به علاوه وجود تخته چوب روی پله های ورودی که برای جلوگیری از آسیب به پله های سنگی تعبیه شده که به گفته کارشناسان ایجاد لرزش و ارتعاش می کند و همین امر به مرور زمان زمینه ساز سقوط ستون های تخت جمشید خواهد شد.
ترک سنگ ها همچنین تخت جمشید را به عنوان یکی از عظیم ترین بناهای سنگی جهان در معرض خطر ریزش قرار داده است به گونه ای که افزوده شدن ترک های بین سنگ ها، کاخ ها و ستون های این مجموعه که اغلب متعلق به چند ساله اخیر است ایستایی این بنا را تهدید می کند.
به مرور زمان سنگ های این مجموعه تحت تاثیر فرسایش ،باران های اسیدی و شرایط آب و هوایی به فسیل تبدیل شده و ترک هایی در آنها بوجود می آید که در دوران اخیر به علت عدم کنترل این وضعیت این ترک ها روز به روز بیشتر شده و اگر این روند ادامه داشته باشد در آینده نزدیک شاهد فروپاشی نمای کنونی تخت جمشید خواهیم بود.
رویش گل سنگ ها بر پیکره سنگی این بنا نیز گسترش یافته و روند تخریب آن را تشدید کرده بگونه ای که کارشناسان این مساله را هشداری بر افزایش ترک ها و فروپاشی سنگهای این مجموعه می دانند.
تخت جمشید یکی از پر سود ترین و به یقین مهمترین سایت باستانی کشور است اما متاسفانه درآمد این مجموعه صرف ساماندهی وضعیت این بنای سنگی نمی شود و به احتمال در این شرایط اسفناک انتظار تخصیص بودجه و اعتبار ملی برای جلوگیری از فرسایش این میراث جهانی نیز خوش بینانه و نابجا جلوه می کند.
**تخت جمشید اعتبار و افتخار جهانی
مجتبی درودی باستان شناس اظهار داشت: تخت جمشید یکی از بزرگترین سازه های سنگی جهان است که باتوجه به تمام بی مهری هایی که تاکنون نسبت به این مجموعه شده هنوز خود را حفظ کرده و سرپا مانده است.
درودی افزود: تمام موزه های بزرگ و بنام دنیا به اثری از تخت جمشید مزین هستند و وجود آثاری از این مجموعه در هر موزه ای در جهان برای آن برند و اعتبار ویژه ای محسوب می شود.
این فعال فرهنگی ادامه داد: علاوه بر آسیب های طبیعی از بارش باران و برف گرفته تا تابش آفتاب و نشست زمین به علت عدم مدیریت در مصارف آب، عدم برنامه ریزی صحیح و حفاظت اصولی از این بنا ،تخت جمشید را بیش از گذشته در دوره کنونی در معرض خطر نابودی قرار داده است.
** بازدید میلیونی نوروز و لرزه بر اندام تخت جمشید
این باستان شناس فارسی اظهار داشت: سنگ ها و ستون های تخت جمشید از جنس سنگ آهکی است و ستون ها با ارتفاع 20 متر بدون هیچ ملاطی روی هم قرار گرفته و عمود شده اند و بطور قطع هجوم میلیون ها نفر بازدید کننده بویژه در ایام نوروز لرزه بر اندام این بنای جهانی می اندازد.
درودی با بیان اینکه درخواست احداث یک سایبان برای این مجموعه جهانی خواسته زیادی نیست که بعد گذشت این همه سال هنوز این کار انجام نشده است، گفت: تخت جمشید جزو پر سودترین سایت های باستانی کشور است و اگر تنها درآمد این مجموعه برای ساماندهی این میراث ارزشمند هزینه شود می تواند بخش اعظم مشکلات را برطرف کند و جلوی نابودی شناسنامه ایران زمین را بگیرد.
حال با توجه به وعده ها انتظار از مسئولان امر وجود دارد که نسبت به تشکیل هیات امنای مجموعه تخت جمشید و سایر میراث ارزشمند و تاریخی استان فارس و کشور اقدام کنند و مهمتر از آن اینکه اعضای هیات امنا نیز متشکل از افراد نخبه و دلسوز برای این بنا باشند و به سرعت برنامه ریزی جامعی نسبت به ساماندهی این مجموعه جهانی و جلوگیری از روند فرسایش آن انجام دهند.
آثار تاریخی تخت جمشید به یادگار مانده از دوران هخامنشیان در 55 کیلومتری شمال شیراز در محدوده شهرستان مرودشت واقع است.