بزرگنمايي:

فارس آنلاین - 23 آذر سال 90 بود که گلنگ پروژه سد تنگ سرخ توسط وزیر وقت نیرو و مسئولان استان فارس و شهر شیراز به زمین زده شد و همزمان مخالف‌خوانی‌های عده‌ای از افراد حقیقی و حقوقی استارت خورد؛ کسانیکه بعضا به دلایلی قابل تامل و بعضی هم به‌واسطه‌ی مشارکت نداشتن در پروژه، طبل مخالفت را به‌صدا درآوردند.
به گزارش ایسنا منطقه‌ی فارس امروز و بعد از گذشت 6 سال، علی‌رغم صدور مجوزهای مختلف از سوی مسئولان و موافقت‌های کتبی و شفاهی حفاظت محیط زیست در سطوح استانی و ملی و با آنکه حجم مخزن این سد به اندازه یک طرح آبخیزداری کوچک تنزل یافته است؛ سرنوشت آن همچنان در دالان سرد و تاریک و بی‌انتهای تصمیم‌گیری‌! سرگردان مانده است.
بی‌تردید ساخت سد تنگ سرخ در کنار تمام نقاط ابهام و شاید مشکل‌ساز مطرح شده از سوی متخصصان آب و آبخیزداری، دارای عواید بسیاری برای کلانشهر شیراز خواهد بود، یکی از مهمترین عایدات اجرای این پروژه، ممانعت از ساخت و سازهای بی‌رویه در شمالغرب و مسیر ورودی بادهای غالب و پالاینده شیراز است؛ موضوعی که با متوقف شدن پروژه زمینه‌ی خوشحالی جمع کثیری از زمین‌خواران سیری ناپذیر را فراهم کرده است.
رئیس مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه جنوب کشور در گفت و گو با ایسنا منطقه‌ی فارس با اشاره به این واقعیت که محل مورد نظر برای احداث سد تنگ سرخ بر روی گسل زلزله قرار دارد، تاکید کرد که این نظر او به معنای مخالف یا موافق بودن با اجرای این پروژه نیست بلکه او به عنوان یک کارشناس زمین‌شناسی، نظر علمی‌اش را ارائه می‌دهد.
طهمورث یوسفی با تاکید براینکه با توجه به پیشرفت‌های علمی، به حتم مهندسان سدسازی و سازه قادر به اجرای پروژه‌های مقاوم در برابر مخاطرات طبیعی در شرایط و موقعیت‌های مختلف هستند، گفت: طبیعی است که برای اجرای هر پروژه‌ای خصوصا سد، مطالعات مختلف به‌ویژه در حوزه‌ی ژئوپولوتیک و ژئوتکنیکی نیاز است.
وی با اشاره به اینکه مطالعات زمین‌شناسی لازم برای احداث این سد انجام شده است، بیان کرد: مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که محل مورد نظر برای احداث این سد روی گسل واقع شده است.
رئیس مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی منطقه جنوب کشور با یادآوری اینکه برای این منطقه نقشه‌های یک 25 هزارم تهیه و با تکنیک‌های خاصی مطالعات در این حوزه انجام شده است، محدوده‌ی دراک یا شیراز 4 را منطقه‌ی اولویت دار اعلام و اضافه کرد: برای این منطقه‌ نقشه‌های یكصد هزار روی محیط GIS طراحی و با بازدیدهای صحرایی، این نقشه‌ها تایید شده است.
او با بیان اینکه این نقشه‌ها با بازدیدهای میدانی و مشخص شدن مرزها در استان مشخص شده است، بیان کرد: هدف از انجام این کار تلفیق و یکپارچه‌سازی نقشه‌های زمین‌شناسی است، در این راستا با انجام تحقیقات ژئوتکنیک می‌توان پایداری زمین را اعلام و براساس این نظریه‌ها نسبت به احداث بنا یا سازه روی آن اقدام کرد.
یوسفی با اشاره به اینکه منطقه‌ی جنوب شیراز روی گسل واقع شده است و باید با گسل کنار آمد، گفت: جنس سنگ‌های این منطقه از نوعی است که اگر در معرض آب قرار بگیرد، توان باربری آن کاهش می‌یابد؛ البته مهندسان سازه در چنین مواردی حتما راهکارهایی برای استحکام بخشی مد نظر دارند.
این کارشناس زمین شناسی در عین حال تاکید کرد که مسائل زیست‌محیطی پروژه‌ی سد تنگ سرخ، موضوعی دیگر بوده و باید کارشناسان مربوطه در مورد آن بیان نظر کنند.
یوسفی با تصریح اینکه احداث سد با هدف تغذیه‌ی منابع آب‌های زیرزمینی و جلوگیری از هدررفت آب‌های سطحی و سیلاب‌ها و استفاده در زمینه‌های شرب، کشاورزی و صنعت است،‌گفت: قاعدتا علاوه بر این اهداف، یکی از هدف‌ها برای ساخت سد تنگ سرخ هم این بوده که نقطه‌ی امیدی برای شیراز و فارس باشد.
عضو هیئت علمی گروه علوم زمین دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز در گفت و گو با ایسنا با اشاره به اینکه پروژه‌ی سد تنگ سرخ از ابتدا اشتباه بود، گفت: کارشناسان در دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که احداث سد در مناطق گرم و خشک اشتباه است و به همین‌ دلیل به سدهای زیرزمینی روی آورده‌اند.
عبدالمجید اسدی با بیان اینکه کارشناسان دلیل این کار را تبخیر زیاد آب در دریاچه‌های سدها می‌دانند، افرود: سدهای زیرزمینی باعث افزایش توان آب دهی سفره‌های آب زیر زمینی و احیا آنها شده و با توجه به اینکه از تبخیر زیاد آب ممانعت می‌شود، یک چرخه‌ی طبیعی را شکل می‌دهد.
وی مکان‌ مد نظر برای احداث سد تنگ سرخ را همانند سد گتوند در خوزستان نامناسب دانست و گفت: محل احداث سد تنگ سرخ روی سازند گچساران قرار دارد و اطمینان 100 درصدی وجود دارد که درجه‌ی شوری و تلخی آب به سرعت بالا رفته و اهداف ساخت این سد محقق نمی‌شود.
اسدی در عین‌حال اصلی‌ترین علت ساخته نشدن سد تنگ سرخ را وجود گسل در این منطقه دانست و گفت: شاخه‌ای از گسل سبزپوشان که از قلات به سمت شیراز آمده، دقیقا در نقطه‌ی احداث سد قرار دارد؛ این گسل یک گسل فعال بوده و در اثر آبگیری زلزله‌ی القایی و شکسته شدن سد را به‌دنبال دارد.
این استاد دانشگاه احداث سد تنگ سرخ را از نظر پدافند غیرعامل نیز تحلیل و اضافه کرد: احداث این سد همانند آویزان کردن پلاستیکی پر آب بالای سر افراد که در یک نقطه قرار دارند است؛ ظرفی غیرقابل اعتماد که هر لحظه امکان پاره شدن و ریختن آب درون آن وجود دارد.
اسدی با اشاره به اینک در احداث سد باید هرگونه عوامل طبیعی و غیر طبیعی را مد نظر گرفت ادامه داد: اگر زمانی جنگ در این شهر اتفاق بیافتد با زدن یک موشک به سد تمام شیراز زیر آب می‌رود!
وی با اشاره به تجربه دریاچه ارومیه گفت: احداث سد و حفر چاه‌های متعدد در اطراف این دریاچه باعث خشک شدن آن شد! خشک شدن دریاچه‌ها زمینه‌ساز ایجاد ریزگردها و بسیاری از مشکلات است.
عضو هئیت علمی گروه علوم زمین دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز گفت: طبیعت به ما نشان داده دست اندازی بشر در طبیعت نهایتا به ضرر خودش تمام شده است؛ شیراز جز هوای پاک نه صعنت دارد و نه کشاورزی؛ با احداث این سد زمینه‌ای برای خشک شدن دریاچه مهارلو و ایجاد ریزگردها و آلودگی هوای شیراز فراهم می‌شود.
اسدی یکی دگیر از معایب احداث این سد را نفوذ آب به بخش‌های زیر زمینی و ایجاد غارهای کارستی دانست و اضافه کرد: احداث این سد با بلند مرتبه‌سازی که در بخش‌هایی از اراضی اطراف در محدوده حسینی‌الهاشمی، منافات دارد.
پروژه‌ی سد تنگ سرخ مطالعه شده و علمی است
عضو پیشین شورای اسلامی شهر شیراز اما اعتقاد کامل دارد که براساس اسناد و مدارک موجود تمام مطالعات در خصوص پروژه‌ی سد تنگ سرخ توسط نهادهای علمی و تحقیقاتی معتبر کشور انجام شده است.
سید محسن معین در گفت و گو با ایسنا و با تاکید براینکه ممانعت از ساخت سد تنگ سرخ زمینه را برای سودجویان و زمین خواران فراهم خواهد کرد تا مهمترین و حیاتی‌ترن منطقه‌ی شیراز را تصرف و تبدیل به ساختمان کنند و به منافع خود برسند، گفت: باید با نگاهی علمی و دقیق به مخالف‌خوانی‌ها توجه و براساس واقعیت‌ها آنها را ارزیابی کرد.
معین با تاکید براینکه امروزه علم سدسازی و مهندسی سازه در جهان پیشرفت‌های شگرفی کسب کرده و ایران نیز در این زمینه صاحب نظر است، گفت: مگر می‌شود با سدی که در حد یک طرح آبخیزداری بزرگ بوده و تنها امکان ذخیره‌ی 25 میلیون مترمکعب آب را در بهترین شرایط دارد، یک کلانشهر نظیر شیراز را زیر آب برد!؟
معاون اسبق فنی و عمرانی شهرداری شیراز گفت: رودخانه خشک،‌ از دیرباز مولد مضرات زیست محیطی و عامل موثر بر تشدید مخاطرات طبیعی بوده است؛ ورود پساب‌های مختلف خانگی، صنعتی، بیمارستانی و ... به این رودخانه و انتقال آن به جنوب شهر از عوامل اصلی بوی تعفن مشهود در محدوده‌ای از شیراز محسوب می‌شود.
معین که مدت‌ها معاون فنی دانشگاه علوم پزشکی شیراز نیز بوده، اعتقاد دارد که رودخانه‌ی خشک محلی برای زندگی و رشد جوندگان و حیوانات موذی بوده و خود به بستری برای بروز و تشدید بیماری‌هایی نظیر سالک بدل شده است.
او گفت: سبزی‌کاری در پائین دست رودخانه‌ی خشک با استفاده از پساب‌های آلوده‌ انجام می‌شود و مخاطراتی را متوجه‌ی شهروندان می‌کند که این مسئله بارها با اعتراض بسیاری از مسئولان و دستگاه‌های مسئول مواجه شده است.
معین که در خصوص دلایل مثبته برای طراحی و ساخت پروژه‌ی سد تنگ سرخ نکاتی را بیان می‌کرد، با یادآوری اینکه در شیراز هر 10 سال یکبار شاهد سیلاب‌های مخرب بوده‌ایم، گفت: امروز و به دلیل توسعه‌ی شهر به سمت شمالغرب و تبدیل زمین‌های طبیعی به ساختمان، قدرت نفوذ خاک کمتر شده و احتمال افزایش ضریب شدت روان‌آب‌ها نیز به شکل فزاینده‌ای بالا رفته است.
این عضو سابق شورای اسلامی شهر شیراز با اشاره به سیلاب‌های مختلف در سال‌های 65 و 73 و 80 در شیراز و با بیان اینکه در یکی از این سیلاب‌ها 11 شهروند کشته شدند، گفت: قطعا سیلاب‌ بعدی بسیار مخرب‌تر و شدیدتر است و اگر به دلیل چنین سیلابی خونی از بینی یک شهروند هم بیاید، مخالفان ساخت سد تنگ‌سرخ باید شجاعت پاسخگویی را داشته باشند یا تدبیر دیگری برای آن بیندیشند!
معین با یادآوری اینکه مطالعات سد تنگ سرخ به سال 80 باز می‌گردد، گفت: این مطالعات براساس اسناد موجود تا سال 91 ادامه داشته و قرار بود سدی با گنجایش 45 میلیون متر مکعب احداث شود، اما بعد از مخالفت‌های مکرر که بخشی از آنها را باید ریشه یابی کرد، حجم سد به 17 میلیون مترمکعب کاهش یافت.
این کارشناس عمران با اشاره به اینکه احداث سد تنگ سرخ به لحاظ ایمنی، زیست‌محیطی، بهداشتی، اقتصادی و ... برای شیراز و فارس یک ضرورت محسوب می‌شود، اجرای این پروژه‌ را عاملی برای تلطیف بیشتر هوای شیراز و افزایش جاذبه‌های گردشگری این شهر دانست.
معین با بیان اینکه هدف اصلی از طراحی و اجرای این پروژه کنترل سیلاب‌های فصلی است، ادامه داد: علاوه بر تحقق هدف اصلی پروژه، اهداف جانبی مثبت زیست محیطی نظیر آبدار کردن رودخانه خشک و بهبود شرایط زیست محیطی نیز قابل تحقق است.
او گفت: تامین حق آبه باغ‌های قصردشت، امکان اجرای طرح‌های گردشگری در اطراف دریاچه و افزایش جاذبه توریستی شیراز، احداث فضای سبز در عرصه رودخانه خشک و جلوگیری از زمین خواری اراضی محدوده سد که از نظر زیست محیطی برای شیراز دارای اهمیت بسیاری است، امکان انتقال آب در کانال‌های بتونی به دریاچه مهارلو و تامین حق‌آبه دائم این دریاچه و ..... از عواید اجرای این سد خواهد بود.
عضو پیشین شورای اسلامی شهر شیراز با بیان اینکه این سد نه تنها تاثیر منفی بر دریاچه مهارلو ندارد، بلکه باعث احیا آن نیز می‌شود، گفت: حوزه‌ی آبریز رودخانه‌ی خشک، تنها سه درصد از کل آب دریاچه‌ی مهارلو را تامین می‌کند و به حتم با احداث سد تنگ سرخ، تامین این حق‌آبه در طول سال امکان‌پذیر خواهد بود.
معین بیان کرد: وقتی با مهار سیلاب امکان تبدیل رودخانه خشک به یک فضای سبز زیست محیطی مفرح فراهم شود برای شهرداری و دستگاه‌های مربوطه امکان جلوگیری از ریزش آب‌های خاکستری آلوده به فلزات سنگین و سرطان زا و متعفن به رودخانه مهیا شده در نتیجه از آلودگی مضاعف دریاچه مهارلو به این مواد مضر جلوگیری خواهد شد.
این کارشناس عمران انتقال آب ذخیره شده در سد تنگ سرخ به دریاچه مهارلو از طریق کانال‌هلی بتونی نفوذناپذیری در فصل گرم که تبخیر به اوج می رسد را مانند تزریق حیات به دریاچه مهارلو دانست.
نایب رییس شورای پنجم شهر شیراز نیز در این خصوص گفت: پروژه‌ی سد تنگ سرخ هم‌اینک مراحل کارشناسی را در ابعاد مختلف طی می‌کند؛ باید ابتدا به رفع اختلاف‌نظرها بین نهادهای مختلف و بررسی دیدگاه‌های کارشناسی پرداخت و سپس در مورد آن اظهار نظر کرد.
ابراهیم صبوری بیان کرد: افکار عمومی باید نسبت به سد، املاک و زمین‌های اطراف آن حساس باشند چراکه اخیرا زمین‌های اطراف سد تنگ سرخ مورد تعرض و دست اندازی برخی نهادها، افراد پرنفوذ و یقه سفیدها قرار گرفته است.
صبوری افزود: باید نهادهای نظارتی، شورا، شهرداری و استانداری به شدت نسبت به این اراضی بالادستی شیراز خصوصا در محدوده‌ی شمالغرب و منطقه‌ی دراک حساس باشند تا از هرگونه دست‌اندازی ممانعت شود.
رئیس کمسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای پنجم شیراز نیز در گفت و گو با ایسنا گفت: سد تنگ یک طرح ملی است که سازمان‌های بسیاری در آن دخیلند.
نواب قائدی افزود: اگر این طرح بعد از نهایی شدن مسائل کارشناسی و حل اختلافات به صورت کلی مصوب شود شورای شهر شیراز در متمم بودجه، اعمال خواهد کرد.
عضو شورای پنجم شهر شیراز گفت: شورا موافقین و مخالفین احداث و اجرای سد تنگ سرخ را دعوت کرده تا در خصوص این موضوع نظراتشان را مطرح کنند و بتوان سریعتر این پروژه را تعیین تکلیف کرد.
به گزارش ایسنا، علی‌رغم اینکه از زمان تصویب پروژه تا سال 93 شهرداری شیراز چندین ده میلیارد تومان در پروژه‌ی سد تنگ سرخ هزینه کرد به دلیل تداوم مخالف‌خوانی‌ها کار تعطیل شده است.
پروژه‌ی سد تنگ سرخ و تعیین تکلیف آن یکی از اولویت‌های مهم شیراز به شمار می‌رود، خصوصا در زمانیکه وضعیت آب در استان فارس و شیراز به خط قرمز بحران نزدیک و نزدیکتر شده است.
انتهای پیام